नवी दिल्ली – दहशतवाद्यांविषयी जगभरात अत्यंत भितीदायक वातावरण असले तरी त्यांना घाबरवणारी मात्र एक संघटना आहे. हो, तुम्ही बरोबर वाचलेत. दहशतवादी संघटना केवळ एका संस्थेला टरकून असतात आणि तिचे नाव आहे मोसाद. ही गुप्तचर यंत्रणा आहे इस्त्राइलची. तिची असंख्य वैशिष्ट्ये आहेत. तीच आज आपण जाणू घेणार आहोत….
‘मोसाद’ असे नाव जरी ऐकले तरी जगभरातील अत्यंत खतरनाक दहशतवादी संघटना आणि त्यांचे प्रमुख म्होरके देखील चळाचळा घाबरतात. कारण ही इस्राईलची गुप्तचर यंत्रणा अत्यंत शिस्तबद्ध असून दहशतवादाविरुद्ध शिस्तीने आणि गुप्तपणे कार्य करणारी संस्था आहे. जगात अमेरिका, ब्रिटन, भारत आणि रशियापासून चीन पर्यंतच्या अनेक देशांमध्ये अनेक गुप्तचर संस्था आहेत, ज्या अत्यंत शक्तिशाली आणि सामर्थ्यवान समजल्या जातात. त्यांचे हेर देखील जगभर पोहोचतात, परंतु मोसादचे नाव अत्यंत आदराने घेतले जाते. कारण ही इस्राइलची गुप्तचर यंत्रणा असून तिच्या मोठ मोठ्या कारवाया केवळ दहशतवादी संघटनाच नाहीत, त्यांचे मालक आणि अनेक राज्यकर्ते देखील घाबरतात. कारण ही एजन्सी आपल्या देशातील शत्रूंच्या विरोधात हत्या करणाऱ्या मशीनसारखे काम करते. मोसाद काय आहे आणि कसे कार्य करते याबद्दल…
१) मोसाद ही इस्रायलची गुप्तचर यंत्रणा असून जागतिक पातळीवर गुप्त कार्ये करण्यात जगातील सर्वात मोठी गुप्तचर संस्था मानली जाते. मोसाद आपल्याच देशात प्रवेश करून आपल्या शत्रूंचा निवडकपणे खून करण्यासाठी ओळखली जाते. अशी कारवाई तथा ऑपरेशन्स करणे सहसा खूप कठीण असते, परंतु मोसादने अशा अनेक ऑपरेशन्समध्ये प्रभुत्व मिळवले आहे.
२) मोसाद कधीच आपले लक्ष्य गमावत नाही. कारण त्यांचे ध्येय पूर्ण करण्यापूर्वी, मोसादचे एजंट त्यांच्या लक्ष्याबद्दल पूर्ण संशोधन करतात. तसेच मिशन पूर्ण झाल्यानंतर परिस्थितीशी सामना करण्यासाठी पूर्ण व्यवस्था करतात. इस्राइलच्या तीन गुप्तचर संस्थांपैकी ती एक आहे.
३) इस्त्राइलच्या तीन प्रमुख गुप्तचर संस्था अमन, शिन बेट आणि मोसाद आहेत. यातील एका मोसादमध्ये दहशतवाद विरोधी दोन संघटनाही आहेत. पहिले युनिट प्रत्यक्ष नेमलेले असून ते शत्रूवर हल्ला करते. तर दुसरे युनीट मुलकी असून त्याचे काम गुप्त ठेवले गेले आहे. परंतु व्यापकपणे दहशतवाद्यांविरूद्ध ते कारवाई करतात. तसेच मोसादाची स्वतःची स्वतंत्र युनिट्स देखील आहेत.
४) सैनिकी गुप्तचर विभाग, अंतर्गत सुरक्षा सेवा आणि राज्य विभाग यांच्यात समन्वय व परस्पर सहकार्य वाढविण्यासाठी तत्कालीन पंतप्रधान डेव्हिड बेन गुरियन यांच्या पुढाकाराने १ डिसेंबर १९४९ रोजी ज्यू देश असलेल्या इस्रायलमध्ये मोसादची स्थापना केली. इस्रायल सरकारने दहशतवादाविरुद्ध लढा देण्यासाठी मोसादची स्थापना केली होती.
५) १९५१ मध्ये, मोसादला इस्त्राईलच्या पंतप्रधान कार्यालयात तैनात केले गेले. त्याचे अहवाल पंतप्रधानांनाही दिले जातात. आजच्या काळात, मोसदकडे अनेक प्रकारचे हेर आणि सैन्य गुप्तहेरांची एक सेना आहे. ज्यात उच्चवर्गीय गुप्तहेर एजंट, हाय-टेक इंटेलिजेंस टीम, शार्प शूटर आणि किलर आहेत. मोसादचे एजंट इतके गुप्तपणे हे काम करतात की कोणताही पुरावा शिल्लक ठेवत नाही.
६) स्थापनेपासूनच मोसाद सरकारच्या गरजेनुसार गुप्तहेरित्या गोळा करण्यात गुंतला होता. हे काम मानवी बुद्धिमत्ता आणि सिग्नल इंटेलिजेंस इत्यादी विविध माध्यमांद्वारे केले जाते, तसेच ते इतर कोणालाही समजू शकत नाही. आजही मोसाद त्याच मार्गाने कार्य करीत आहे. मोसादने इतर देशांच्या इंटेलिजेंस सर्व्हिसेसशी इंटेलिजन्स रिलेशनशीप संबंध विकसित केले आहेत आणि टिकवून ठेवले आहेत.
७) इस्राईलबरोबर उघडपणे सहकार्य टाळणाऱ्या देशांशी गुप्त संबंध प्रस्थापित करण्यात मोसाद देखील सामील आहे.
सुरुवातीच्या टप्प्यात मोसदने यहुदी लोकांना अडचणीत आणणाऱ्या देशांतून सोडवून इस्राएलमध्ये आणण्याचे काम केले. गेल्या काही वर्षांमध्ये, पारंपारिक शस्त्रे मिळवून इस्रायलला धोका दर्शवू शकणार्‍या देशांना रोखण्यात मोसादची मोलाची भूमिका आहे.
८) नोव्हेंबर २०२० मध्ये इराणच्या लष्करी अणु कार्यक्रमाचे अव्वल वैज्ञानिक ब्रिगेडिअर जनरल मोहसीन फाखरी जादेह यांची हत्या करण्यात आली आहे. जरी मोसादने त्यावेळी उघडपणे जबाबदारी घेतली नव्हती, परंतु जून २०२१ मध्ये मोसादच्या प्रमुखांनी त्याविषयी महत्त्वपूर्ण खुलासे केले.
