मनीष कुलकर्णी, इंडिया दर्पण वृत्तसेवा
रशिया-युक्रेन युद्धाचा आजचा ५० वा दिवस आहे. या पन्नास दिवसांत युक्रेनने अनेक यातना भोगल्या आहेत. युद्धग्रस्त युक्रेनची अर्थव्यवस्था कोसळण्याच्या मार्गावर आहे असे जागतिक बँकेच्या अहवालात म्हटले आहे. युक्रेनची अर्थव्यवस्था या वर्षी ४५ टक्क्यांपर्यंत आकुंचित पावण्याची शक्यता आहे.
किव्ह स्कूल ऑफ इकोनॉमिक्स (केएसई) च्या अहवालानुसार युक्रेनमधील पायाभूत सुविधांचे सुमारे ८०.४ अब्ज डॉलरचे नुकसान झाले आहे. गेल्या एका आठवड्यात एकट्या पायाभूत सुविधांचे १२.२ अब्ज डॉलरचे नुकसान झाले आहे. युद्धामुळे युक्रेनमध्ये ६०० अब्ज डॉलरहून अधिकचे नुकसान झाल्याचा अंदाज आहे.
रशियाचे राष्ट्राध्यक्ष ब्लादिमीर पुतिन यांच्यासोबत २००० ते २०११ दरम्यान अर्थमंत्री राहिलेले अॅलेक्सी कुदरिन यांच्या अंदाजानुसार, युद्धामुळे रशियाची अर्थव्यवस्था २०२२ मध्ये दहा टक्क्यांपर्यंत घसरू शकते. १९९१ मध्ये सोव्हिएत संघ कोसळ्यानंतर ही सर्वात मोठी घट होऊ शकते. रशियन उद्योजकांवर लावलेल्या निर्बंधामुळे परिस्थिती आणखी बिकट होण्याची शक्यता आहे.
युक्रेनच्या अर्थ मंत्रालयाच्या माहितीनुसार, रशियाच्या सैन्याने युक्रेनमधील २३ हजार किलोमीटर रस्ते उद्ध्वस्त केले आहेत. त्यांचे काही प्रमाणात भग्नावस्थेत रूपांतर झाले आहे. युक्रेनमधील ८६५ शिक्षण संस्था, १४५ कारखाने, ५४ प्रशासकीय कार्यालये, २७७ पूल, १० लष्करी तळ, ८ विमानतळे आणि दोन बंदरे उद्ध्वस्त झाली आहेत. त्याशिवाय ७४ धार्मिक स्थळे आणि ६२ सांस्कृतिक भवन जमीनदोस्त झाली आहेत.
युनिसेफच्या अहवालानुसार, युद्धाच्या ४२ दिवसांत युक्रेनमध्ये दोन तृतीयांश मुलांनी आपले राहते घर सोडले आहे. आतापर्यंत १४२ मुलांचा मृत्यू झाला आहे. युनिसेफच्या आपत्कालीन कार्यक्रमाचे संचालक मॅन्युअल फॉनटेन म्हणतात, युक्रेनमध्ये मुलांची ७५ लाख संख्या आहे. त्यापैकी ४८ लाख मुले बेघर झाले असून, त्यांचे शिक्षणही पूर्णपणे सुटले आहे.
युक्रेनमध्ये २८ लाख मुले आहे तिथेच फसलेले आहेत. २० लाख मुलांनी शेजारच्या देशांमध्ये आश्रय घेतला आहे. तर ३२ लाख मुले रशियाच्या बॉम्ब वर्षावमध्ये आपल्या घरांमध्ये कैद झाले आहेत. युद्धग्रस्त परिसरात घरांमध्ये कैद झालेल्या मुलांपर्यंत जेवणाची व्यवस्था न पोहोचवता येणे ही सर्वात मोठी समस्या आहे. सर्वात गंभीर परिस्थिती किव्ह, मारियुपोल आणि दोनेत्सक येथे आहे.
संयुक्त राष्ट्र संघाच्या माहितीनुसार, युक्रेनमध्ये युद्ध सुरू झाल्यानंतर आपला जीव वाचवून पलायन करणाऱ्या पाच पैकी एक महिला किंवा मुलीसोबत लैंगिग हिंसाचार झाला आहे. महिला आणि तरुणींसोबत भर रस्त्यात आणि आश्रितांच्या छावणीत अत्याचार झाले आहेत. बुचा आणि मारियुपोलमध्ये महिलांसोबत अत्याचाराची प्रकरणे समोर आली आहेत. युद्धामुळे दुसऱ्यांवर अवलंबून राहणाऱ्या नागरिकांपैकी ५४ टक्के महिला आहेत.
युद्धाचे भारतावर परिणाम
१) युद्धामुळे कच्च्या तेलाच्या किंमतींनी १४ वर्षांचा विक्रम मोडला आहे. परिणामी भारतात पेट्रोल-डिझेलपासून सर्व प्रकारच्या इंधनाच्या किमती वाढल्या आहेत.
२) रशिया-युक्रेन युद्धामुळे देशात किरकोळ महागाईचा दर ६.९५ टक्के वाढला असून, हा गेल्या १७ महिन्यांमधील सर्वोच्च दर आहे. मार्चमध्ये खाद्य-पदार्थांच्या किमती ७.६८ टक्के वाढल्या आहेत.
३) युक्रेनमध्ये उच्चशिक्षण घेणारे जवळपास १८ हजार विद्यार्थ्यांच्या शैक्षणिक वर्षाचे नुकसान होणार आहे. यामध्ये वैद्यकीय शिक्षण घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांची संख्या जास्त आहे.
४) देशातील औषध उद्योगांनी रशियामध्ये ५९१ आणि युक्रेनमध्ये १८१ लाख अमेरिकी डॉलरची औषधे उपलब्ध करून दिली आहे. परंतु युद्धामुळे त्याच्या बदल्यात मिळणारे पैसे अडकले आहेत.
