मुकुंद बाविस्कर, इंडिया दर्पण वृत्तसेवा
पेट्रोल-डिझेल सारख्या इंधनाच्या किमती गगनाला भिडल्याने आता अन्य पर्यायी इंधनावर चालणाऱ्या वाहनांच्या संदर्भात अधिक लक्ष वेधले जात आहे. केंद्र सरकार देखील या प्रश्‍नाकडे गांभीर्याने बघत आहे.
केंद्रीय परिवहन मंत्री नितीन गडकरी यांनी हायड्रोजन कार टोयोटा मिराई मधून संसदेपर्यंत प्रवास केला. यासोबतच नितीन गडकरी यांनी पेट्रोल आणि डिझेल ऐवजी हायड्रोजन इंधनाबाबत सांगितले.पण हायड्रोजन कारची संकल्पना काय आहे हे आपणास माहिती आहे का? ते कसे कार्य करतात आणि हायड्रोजन इंधन कशासाठी वापरले जाते? त्याची संपूर्ण संकल्पना समजून घेऊ या…
हायड्रोजन कारला चालवण्यासाठी वीज लागते. त्यातील हायड्रोजन फ्युएल सेलमधून वीज तयार केली जाते. या इंधन पेशी वातावरणातील ऑक्सिजन आणि त्याच्या इंधन टाकीतील हायड्रोजन यांच्यात रासायनिक क्रिया घडवून वीज निर्माण करतात. या दोन वायूंच्या रासायनिक अभिक्रियामुळे पाणी H2O आणि वीज निर्माण होते. या विजेवर ही कार चालते.
हायड्रोजनचा वापर अनेक क्षेत्रांमध्ये केला जात आहे. अक्षय हायड्रोजन पूर्णपणे स्वच्छ आहे. अक्षय ऊर्जेच्या किमतीत घट झाल्यामुळे ग्रीन हायड्रोजन निर्मितीचा खर्च कमी होत आहे. हायड्रोजनच्या वापरामुळे प्रदूषण होत नाही. काही काळापासून, हिरव्या हायड्रोजनमध्ये जगातील सर्वात मोठ्या तेल आणि वायू कंपन्यांची स्वारस्य वाढली आहे. तथापि, प्रत्येक गोष्टीसाठी विद्युत वापरता येत नाही. अशा परिस्थितीत, गॅस काही औद्योगिक प्रक्रिया आणि अवजड वाहतुकीसाठी वापरला जाऊ शकतो.
ही ऊर्जा हायड्रोजनपासून मिळणाऱ्या ऊर्जेपेक्षा जास्त महाग असू शकते. या इंधनांसाठी गुंतवणूक आवश्यक आहे. जेणेकरून ते खरोखर व्यवहार्य ऊर्जा स्त्रोत बनू शकतील. तंत्रज्ञान सुधारण्यासाठी व परिपक्व होण्यासाठी विकासासाठी वेळ आणि पैसा गुंतवण्याची इच्छा असणे आवश्यक आहे. याव्यतिरिक्त, प्लॅटिनम आणि इरिडियमसह मौल्यवान धातू इंधन आणि काही प्रकारच्या वॉटर इलेक्ट्रोलायझर्समध्ये उत्प्रेरक करण्यासाठी आवश्यक आहेत. याचा अर्थ इंधनांची प्रारंभिक किंमत जास्त असू शकते.
हायड्रोजन स्टोरेज आणि पायाभूत सुविधांकडेही दुर्लक्ष करता येणार नाही. हायड्रोजनची वाहतूक आणि साठवण हे जीवाश्म इंधनाच्या आवश्यकतेपेक्षा अधिक जटिल आहे. सध्या, सौर पॅनेलसह इतर उर्जा स्त्रोतांच्या तुलनेत हायड्रोजन इंधनाच्या एका युनिट विजेची किंमत जास्त आहे.
