मुंबई (इंडिया दर्पण वृत्तसेवा) – आधुनिक काळात आपल्या देशात ऑनलाइन पेमेंट आणि डिजिटल व्यवहारासाठी यूपीआय वापरणाऱ्या नागरिकांची संख्या कोट्यवधी आहे. त्यांच्यासाठी केंद्र सरकारने एक मोठी सुविधा निर्माण करून दिली आहे, आता फक्त बचत खाते किंवा चालू खात्यातूनच नव्हे तर क्रेडिट कार्डवरूनही UPI द्वारे पेमेंट करणे शक्य झाले आहे.
रुपे क्रेडिट कार्डने QR कोड स्कॅन करून UPI द्वारे पेमेंट करण्याची सुविधा सुरू केली आहे. ही सुविधा सुरू केल्यानंतर RuPay क्रेडिट कार्डचे वापरकर्ते कार्ड स्वाइप किंवा टॅप न करता POS मशीनमध्ये सहजपणे पेमेंट करू शकतात. रिझर्व्ह बँकेच्या या सुविधेमुळे क्रेडिट कार्डचा बाजार पाच पटीने वाढू शकतो, असे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. सध्या या सुविधेचा लाभ सर्वप्रथम पंजाब नॅशनल बँक, युनियन बँक ऑफ इंडिया आणि इंडियन बँकेच्या ग्राहकांना मिळणार आहे. लवकरच रुपे कार्ड तसेच मास्टरकार्ड आणि व्हिसासाठी UPI द्वारे पेमेंट करण्याची सुविधा सुरू होईल, अशी तज्ज्ञांची अपेक्षा आहे. त्याचप्रमाणे आरबीआयने ने UPI Lite सेवा देखील सुरू केली आहे. UPI Lite च्या मदतीने ग्राहक इंटरनेटशिवाय पेमेंट करू शकतील. UPI Lite सह, 200 रुपयांपर्यंत इंटरनेटशिवाय ट्रान्सफर केले जाऊ शकते.
भारत बिल पेमेंट सिस्टम अंतर्गत क्रॉस बॉर्डर व्यवहाराची सुविधाही सुरू करण्यात आली आहे. क्रॉस बॉर्डर बिल पेमेंट सिस्टीमच्या मदतीने परदेशात राहून भारतात बिल पेमेंट करता येते. एका आकडेवारीनुसार, ऑगस्टमध्ये देशात UPI द्वारे एकूण 10.72 लाख रुपयांचे व्यवहार झाले आहेत. तर जुलैमध्ये यूपीआयच्या माध्यमातून एकूण 10.63 लाख कोटी रुपयांचे व्यवहार झाले. ऑगस्ट 2022 मध्ये एकूण 657 कोटी वेळा UPI द्वारे पैशांचा व्यवहार झाला. तर जुलैमध्ये 628 कोटी वेळा UPI पेमेंट करण्यात आले.
आरबीआय ने हा नवीन बदल करण्यासंदर्भात स्पष्टीकरण देताना सांगितले की, एक कारण म्हणजे UPI देयकांची संख्या वाढवणे आणि दुसरे कारण म्हणजे स्वत:चे रुपे कार्ड प्रोत्साहन देणे, तसेच पीएम मोदी यांचा त्यांचा आत्मा निर्भरतावर विश्वास आहे, RBI च्या या निर्णयाचे मुख्य कारण निश्चितच रुपे कार्डची संख्या वाढवणे आहे. जनधन योजनेद्वारे अकाउंट उघडणाऱ्या सर्व ग्राहकांना सरकार केवळ रुपे डेबिट कार्ड जारी करते, तसेच केंद्रीय अर्थमंत्र्यांनी देखील सांगितले आहे की, सर्व पीएसयूला त्यांच्या ग्राहकांना रुपे कार्ड अनिवार्यपणे प्रोत्साहन देणे आवश्यक आहे. पुढील रुपे कार्ड शून्य एमडीआर नियमांतर्गत येतात, एमडीआर किंवा मर्चंट सवलत दर हे देयकांवर प्रक्रिया करण्यासाठी बँकांकडून आकारले जाणारे शुल्क आहे.
सध्या रुपेमध्ये केवळ भारताच्या क्रेडिट कार्ड मार्केटचा 20 टक्के भाग असून तो व्हिसाद्वारे नेतृत्व केला जातो, त्यानंतर मास्टरकार्ड द्वारे केला जातो. तसेच, जेव्हा व्यवहारांचे मूल्य आणि प्रमाण येते, तेव्हा रुपे कार्ड हे व्हिसा आणि मास्टरकार्डच्या मागे आहे आणि म्हणूनच आरबीआयची ही योजना रुपेसाठी मोठा उपयुक्त बदल ठरणारी आहे. या नव्या सेवेचा ग्राहकांना फायदा होईल असे नॅशनल पेमेंट कॉर्प ऑफ इंडियाने एका निवेदनाद्वारे सांगितले. तसेच त्याचा व्यापाऱ्यांनाही फायदा होईल, शिवाय रुपे क्रेडिट कार्ड व्हर्च्युअल पेमेंट अॅड्रेस म्हणजे युपीआय आयडीशी जोडलेले असेल. या प्रकारे थेट सुरक्षित आणि असुरक्षित देवाणघेवाणीला सक्षम करण्यात येईल. तसेच या सुविधेचा लाभ सुरुवातीला आठ बँकांच्या ग्राहकांना मिळणार आहे. कालांतराने त्याची व्याप्ती वाढविण्यात येणार आहे.
UPI Credit Card Add Banking Finance Benefits
