मुंबई (इंडिया दर्पण वृत्तसेवा) – घरगुती वापराच्या अनेक जीवनावश्यक वस्तूंवर जीएसटी लागू करण्यात आल्यामुळे सर्वसामान्य नागरिकांच्या खिश्यावर काल सोमवार दि. 18 जुलै पासून जादा बोजा पडला आहे. फुडमॉल अथवा किराणा दुकानातून या वस्तू जादा दराने खरेदी कराव्या लागल्या. परंतु त्याचबरोबर काही वस्तूंवरील जीएसटी कमी करण्यात आला असून काही वस्तूंना जीएसटी मधून वगळण्यात आले आहेत. त्यामुळे वाढत्या महागाई मध्ये सर्वसामान्यांना थोडासा दिलासा मिळाला आहे.
वस्तू आणि सेवा कर (GST) हा भारतातील वस्तू आणि सेवांच्या पुरवठ्यासाठी अप्रत्यक्ष कर आहे. दुसऱ्या शब्दांत, हा एक कर आहे जो घरगुती वापरासाठी विकल्या जाणार्‍या बहुतेक वस्तू आणि सेवांवर लागू होतो. वस्तू आणि सेवा कायदा दि. 29 मार्च 2017 रोजी संसदेत मंजूर करण्यात आला. त्याची जागा आता अनेकांनी घेतली आहे. भारतात आणि ते सरकारला हा कर महसूल प्रदान करत आहे. GST हा एक सामान्य कर आहे आणि देशभरात एकच दर म्हणून कर आकारला जातो आणि तो वाहतूक सेवांसह वस्तू आणि सेवांना लागू होतो.
वस्तू आणि सेवा कर (GST) हा काही वस्तू आणि सेवांच्या किमतीवर लागू होतो. वस्तू आणि सेवांचा व्यवहार करणारे व्यवसाय त्यांच्या उत्पादनाच्या किरकोळ किंमतीत कर जोडतात आणि उत्पादन खरेदी करणारा ग्राहक उत्पादनाची किरकोळ किंमत आणि GST भरतो. जीएसटी म्हणून भरलेली रक्कम व्यापारी किंवा व्यापाऱ्यांद्वारे सरकारकडे जमा होते.
दैनंदिन वापरातील काही पॅकबंद अन्नधान्य आणि खाद्यान्नाच्या किंमती या निर्णयाने वाढल्या आहेत. ग्राहकांना पॅकड, सीलबंद, लेबल लावलेल्या अनेक रोजच्या वापरातील वस्तूंसाठी जादा दाम द्यावे लागत आहे. या वस्तूंमध्ये दही, ताक, पनीर, पीट, सोयाबीन, मटार, गहु आणि अन्य धान्य यांच्यावर आता 5 टक्के जीएसटी आकारण्यात येत आहे. असे असले तरी सरकारने काही उत्पादने आणि सेवांवरील जीएसटी हटविला आहे. या सेवा आणि उत्पादनांसाठी ग्राहकांना यापुढे कुठलाही सेवा कर द्यावा लागणार नाही.
खासगी संस्था, व्यापाऱ्यांनी आयात केलेल्या संरक्षण दलांना पुरवल्या जाणाऱ्या विशिष्ट वस्तूंना जीएसटीमधून सूट देण्यात आली आहे.- रोपवेद्वारे माल आणि प्रवाशांची वाहतूक स्वस्त व्हावी यासाठी त्यावरील जीएसटीचे दर १८ टक्क्यांवरून ५ टक्क्यांवर आणले आहेत.- मालवाहतूक भाड्यावरील जीएसटी १८ टक्क्यांवरून १२ टक्के- स्प्लिंटस, फ्रॅक्चर उपकरणांसह शरीराचे कृत्रिम अवयव, इंट्राओक्युलर लेन्स आदींवरील जीएसटी १२ टक्क्यांवरून ५ टक्केकॅसिनो, ऑनलाइन गेमिंगवर GSTकॅसिनो, ऑनलाइन गेमिंग आणि घोड्यांच्या शर्यतींवर २८ टक्के जीएसटी लावण्याची शिफारस करण्यात आली आहे. मात्र याबाबत निर्णय न झाल्याने या सेवांवर आता तत्काळ जीएसटी लागू होणार नाही.
सरकारने प्रतिदिन 5,000 रुपयांहून अधिक भाडे असलेली रुग्णालयाच्या खोलीवर, आयसीयू वगळून जीएसटी आकारला आहे. परंतू, 5,000 रुपयापर्यंतच्या रुमवर ग्राहकांना कुठलाही सेवा कर द्यावा लागणार नाही. त्यातून जीएसटी वगळण्यात आला आहे. तसेच प्रवेशासाठी किंवा प्रवेशासाठी पात्रता प्रमाणपत्र जारी करण्यासाठी किंवा विद्यापीठांद्वारे स्थलांतर प्रमाणपत्र जारी करण्यासाठी आकारले जाणारे अर्ज शुल्क जीएसटीमधून मुक्त करण्यात आले आहे. याशिवाय, तज्ज्ञ व्यक्ती कला, संस्कृती अथवा क्रीडा यांच्याशी संबंधित सशुल्क सेवा, प्रशिक्षण किंवा कोचिंगसाठी जीएसटी सूटचा दावा करू शकतील.
केंद्र सरकारने अनेक उत्पादने आणि सेवांवरील जीएसटी काढून टाकण्यात आला आहे. यामध्ये रेल्वेद्वारे वाहतूक किंवा रेल्वे उपकरणे आणि सामग्रीचे जहाज, करपात्र वस्तूंचा साठा किंवा गोदाम, शेंगादाणे, नारळ आणि मसाले, गूळ, कापूस इ. कृषी उत्पादनांच्या गोदामात धुरी देणे अथवा फवारणीसाठीच्या सेवा तसेच व्यावसायिक संस्थांना (नोंदणीकृत व्यक्ती) निवासी निवासस्थान भाड्याने देणे. कॉर्ड ब्लड बँकांद्वारे स्टेम पेशींच्या जतनाच्या मार्गाने पुरविल्या जाणार्‍या सेवा यांना जीएसटीमधून सूट देण्यात येणार आहे.
Union Government Inflation GST Rates Exemption
