नवी दिल्ली (इंडिया दर्पण वृत्तसेवा) – समाजसुधारक आणि सुलभ इंटरनॅशनलचे संस्थापक बिंदेश्वर पाठक यांचे आज निधन झाले. बिंदेश्वर पाठक यांनी दिल्ली एम्समध्ये अखेरचा श्वास घेतला. एक प्रसिद्ध भारतीय समाजसुधारक म्हणून त्यांची ओळख होती. पंतप्रधान नरेंद्र मोदींनीही त्यांच्या निधनावर शोक व्यक्त केला आहे. पंतप्रधानांनी ट्विट करून लिहिले, ‘डॉ. बिंदेश्वर पाठक यांच्या निधनाने देशाची मोठी हानी झाली आहे.
सुलभ इंटरनॅशनलच्या कार्यालयात स्वातंत्र्यदिनाच्या सोहळ्यानंतर त्यांची तब्येत अचानक बिघडली. त्यानंतर त्यांना एम्समध्ये दाखल करण्यात आले. मानवी हक्क, स्वच्छता आणि सामाजिक सुधारणांसाठी त्यांनी १९७० मध्ये सुलभ इंटरनॅशनल सोशल सर्व्हिस ऑर्गनायझेशनची स्थापना केली.
पंतप्रधान मोदी म्हणाले, डॉ. बिंदेश्वर पाठक यांचे निधन हे देशाचे कधीही भरून न येणारे नुकसान आहे. ते एक दूरदर्शी होते ज्यांनी सामाजिक प्रगतीसाठी आणि वंचितांच्या सक्षमीकरणासाठी मोठ्या प्रमाणावर काम केले. बिंदेश्वरजींनी स्वच्छ भारत निर्माण करणे हे आपले ध्येय मानले. स्वच्छ भारत मिशनमध्ये त्यांनी प्रचंड सहकार्य केले. आमच्या विविध संवादांमध्ये त्यांची स्वच्छतेची आवड नेहमीच दिसून येत असे.
आज, मंगळवारी सकाळी १०.३० वाजता ते महावीर एन्क्लेव्हमधील सुलभ गावातील त्यांच्या निवासस्थानी पोहोचले. सकाळी अकराच्या सुमारास तेथे ध्वजारोहण झाले. सुमारे पाच मिनिटे त्यांनी तेथे उपस्थित लोकांना संबोधित केले. काही वेळाने त्यांना श्वास घेण्यास त्रास जाणवू लागला. १२.५० च्या सुमारास त्यांची अस्वस्थता खूप वाढली. त्यांनी स्वतः एम्सच्या डॉक्टरांशी चर्चा केली. यानंतर ते पूर्ण शुद्धीत एम्समध्ये दाखल झाले. डॉक्टरांनी त्याला CPR (कार्डियाक पल्मोनरी रिसुसिटेशन) देऊन त्यांचे ठोके पूर्ववत करण्याचा प्रयत्न केला, पण त्यांना यश आले नाही. यानंतर डॉक्टरांनी त्यांना मृत घोषित केले. दुपारी १.४२ वाजेच्या सुमारास त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला.
डॉ.बिंदेश्वर पाठक हे मूळचे बिहारमधील वैशाली जिल्ह्यातील रामपूर बघेल गावचे रहिवासी होते. १९९१ मध्ये त्यांना पद्मभूषण पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले होते. डॉ. पाठक यांनी स्थापन केलेल्या टॉयलेट संग्रहालयाला टाइम मासिकाने जगातील १० सर्वात अनोख्या संग्रहालयांमध्ये स्थान दिले आहे. महावीर एन्क्लेव्हमध्ये असलेल्या सुलभ गावात स्थापन झालेल्या या संग्रहालयात देश-विदेशातील अनेक लोक पोहोचले आहेत. उघड्यावर शौचविधी करण्याची प्रथा संपुष्टात आणण्यासाठी त्यांनी केलेल्या कार्याची जगभरात प्रशंसा झाली. १९७० साली डॉ. पाठक यांनी सुलभ इंटरनॅशनल सोशल सर्व्हिस ऑर्गनायझेशनची स्थापना केली.
देशभरात एवढी शौचालये
त्यांनी सुलभ इंटरनॅशनलची स्थापना केली. जी मानवी हक्क, पर्यावरणीय स्वच्छता, उर्जेचे अपारंपरिक स्त्रोत, कचरा व्यवस्थापन आणि सामाजिक सुधारणांना प्रोत्साहन देण्यासाठी कार्य करते. सुलभ इंटरनॅशनलकडे देशभरात सुमारे ८५०० शौचालये आणि स्नानगृहे आहेत. सुलभ इंटरनॅशनल शौचालय वापरण्यासाठी ५ रुपये आणि आंघोळीसाठी १० रुपये आकारते, तर अनेक ठिकाणी ते सामुदायिक वापरासाठी मोफत ठेवण्यात आले आहेत.
Sulabh International Bindeshwar Pathak Death
