श्रीअरविंद जन्मोत्सव लेखमाला- ७ः
क्रांतिकारक श्रीअरविंद घोष ते महायोगी श्रीअरविंदः
ईश्वरच मला सांभाळतो
बडोद्यामध्ये आल्यानंतरही श्रीअरविंद घोष ह्यांच्यावर काही काळ पाश्चात्त्य संस्कृतीचा प्रभाव टिकून होता. मुंबई व कलकत्त्याहून मागविलेल्या पेट्यांमधील पुस्तके ते वाचत असत. श्रीअरविंदांना बंगाली शिकविणारे शिक्षक सांगतात, “श्रीअरविंद त्यांच्या टेबलाजवळ बसून तेलाच्या दिव्याच्या प्रकाशात, डासांचे असह्य दंश रात्रभर सोसत, अगदी सकाळ होईपर्यंत वाचत बसत असत. ‘ध्यानावस्थेत मग्न असलेल्या योग्याला जसे आजूबाजूच्या घटनांचे काही भान नसते त्याप्रमाणे’… तास न् तास बसून त्यांचे वाचन चालत असे. आगीने घर वेढले गेले असते तरीही त्यांची एकाग्रता भंग पावली नसती.”
इंग्रजी, रशियन, जर्मन, फ्रेंच भाषेतील कादंबऱ्या ते वाचत असत. त्याचबरोबर ते भारतातील धर्मग्रंथांचे, उपनिषद, भगवद्गीता, रामायण, महाभारत या ग्रंथांचे वाचन करत असत.श्रीअरविंदांच्या निकटवर्तीयांपैकी एकाने सांगितलेली अजून एक आठवण —
मी श्रीअरविंद घोष ह्यांची अजून एक गोष्ट पाहिली ती म्हणजे, त्यांना पैशाबद्दल आसक्ती नव्हती. त्यांना एका पिशवीमध्ये तीन महिन्यांचा पगार एकत्रितपणे मिळत असे, तो पगार टेबलावर असलेल्या एका ट्रे मध्ये ते रिकामा करत असत. पैसे कडीकुलुपामध्ये, तिजोरीमध्ये बंदिस्त करून ठेवणे त्यांना मानवत नसे. होणाऱ्या खर्चाचा ते कधीही हिशोब मांडत नसत. एकदा असेच मी सहज त्यांना विचारले की “तुम्ही पैसे असे का ठेवता?” ते हसले आणि म्हणाले, “आपण चांगल्या आणि प्रामाणिक लोकांमध्ये राहत आहोत याची ही खूणच नाही का?’ त्यावर मी त्यांना विचारले, “पण तुमच्या भोवतीच्या या लोकांचा प्रामाणिकपणा पारखण्यासाठी तरी तुम्ही त्या पैशाचा हिशोब कुठे ठेवता?” तेव्हा गंभीर चेहऱ्याने ते म्हणाले, “तो ईश्वरच माझा जमाखर्च सांभाळतो. मला जेवढे आवश्यक आहे तेवढे तो मला देतो आणि उरलेले स्वत:कडेच ठेवतो. तो मला काही कमी पडू देत नाही, मग मी कशाला काळजी करू?”
(क्रमश: …)
(सौजन्य : अभीप्सा मराठी मासिक)
Special Series ShreeArvind Part 7
