इंडिया दर्पण ऑनलाईन डेस्क
रिलायन्स फाउंडेशनने मार्गदर्शन दिलेल्या दोन कृषी उत्पादन संघटना आता एक शक्तिशाली संस्था म्हणून उभ्या राहिल्या आहेत महाराष्ट्रातील अमृतालयम कृषक उत्पादक कंपनी आणि गुजरातमधील सामी विस्तार कृषक उत्पादक कंपनी यांना सीआयआय एफपीओ उत्कृष्टता पुरस्कार २०२४ मिळाला आहे.
नांदेड, महाराष्ट्र येथील अमृतालयम एफपीओला ‘मूल्यवर्धन आणि ब्रँडिंग’ या श्रेणीमध्ये, तर पाटन, गुजरात येथील सामी विस्तार एफपीओला ‘बाजार लिंकेज’ या श्रेणीमध्ये पुरस्कार मिळाला. भारतभर विविध पुरस्कार श्रेण्यांसाठी 140 अर्ज आले होते आणि १२ एफपीओ विजेते ठरले.
कृषक आणि कृषी समुदाय, विशेषतः छोटे शेतकरी, अधिक लवचिक बनवण्यासाठी रिलायन्स फाउंडेशनने सुरू केलेल्या प्रयत्नांचा एक भाग म्हणून कृषक उत्पादक संघटनांना मार्गदर्शन दिले जात आहे.
अमृतालयम : शेतकरी सशक्तीकरणासाठी एक आदर्श असलेल्या अमृतालयम कृषक उत्पादक कंपनीची स्थापना २०२१ मध्ये महादेव तारकांते यांनी केली, जे एक माजी आयटी व्यावसायिक आहेत आणि COVID-19 महामारीच्या काळात आपल्या गावी परतले होते. रिलायन्स फाउंडेशनच्या सहकार्याने, ही एफपीओ नांदेडमधील ६ गावे व्यापून ५००० पेक्षा जास्त शेतकऱ्यांसाठी एक महत्त्वपूर्ण सहायक प्रणाली बनली आहे.
४५ लाख प्रारंभिक भांडवल आणि ४५० भागधारकांसह सुरुवात केलेल्या अमृतालयमने शेतकऱ्यांना बियाणे, खते आणि आवश्यक साहित्य पुरवठा करण्यासाठी इनपुट दुकाने स्थापन केली. प्रारंभिक आव्हाने, जसे की अयशस्वी बियाणे उत्पादन उपक्रम, यावर मात करत, एफपीओने रिलायन्स फाउंडेशन, सागरोली आणि संस्कृती संवर्धन मंडळाच्या तांत्रिक मार्गदर्शनाने पुन्हा उभारी घेतली.
२०२२ पर्यंत, अमृतालयम ने आपले कार्यक्षेत्र विस्तृत केले आणि पर्यावरणानुकूल पद्धतींसह, ब्रॉड बेड फरोव यांचा पुनरागमन केले . तसेच भारतीय विद्यापीठांमधून संकलित केलेली गुणवत्ता युक्त बियाणे वापरून बियाणे उत्पादन कार्यक्रम राबवला. आधुनिक कृषी उपकरणांचा वापर करून ऑपरेशन्स आणखी मजबूत केले, जसे की IFFCO अनुदानाद्वारे ड्रोन युनिट आणि माणव विकास विभागाच्या सहकार्याने कस्टम हायरींग सेंटर स्थापन केले, जिथे शेतकरी आधुनिक कृषी यंत्रे परवडणार्या दरात भाड्याने घेऊ शकतात.
बाजार लिंकेज आणि पायाभूत सुविधांचा सुदृढीकरण करत, एचआरडी नांदेडच्या 250-MT गोदामाने शेतकऱ्यांना सुरक्षितपणे उत्पादन साठवण्याची सुविधा दिली आणि FPC ने त्याच्या प्रयत्नांसाठी माध्यमात स्थान मिळवले.
आगामी काळात, अमृतालयम चा उद्देश बिलोली ब्लॉकमध्ये आपले ऑपरेशन्स वाढवणे, शेतकऱ्यांना योग्य किमती मिळवून देणे आणि महिलांच्या सहभागाला प्रोत्साहन देणे आहे. स्वयं सहायता गटांची देखरेख करत, महिलांना छोटे व्यवसाय स्थापन करण्याची संधी देऊन, एफपीओ समुदाय-आधारित आणि समावेशक विकासाला चालना देईल.
सीआयआय एफपीओ उत्कृष्टता पुरस्कार कृषक सशक्तीकरण आणि ग्रामीण विकासामध्ये एफपीओच्या अपवादात्मक योगदानाचा सन्मान करतो, ज्यामध्ये प्रकट होते की कृषक-नेतृत्व असलेली मजबूत संघटना शाश्वत कृषी वाढीच्या स्वावलंबीतेला कसे प्रोत्साहन देऊ शकतात.
हे पुरस्कार विजेते एफपीओ कृषी आधारित उद्योगांसाठी प्रेरणास्त्रोत आहेत, ज्यामुळे योग्य मार्गदर्शनासह कृषी समुदायांना सशक्त केले जाऊ शकते, आणि समावेशक ग्रामीण अर्थव्यवस्था निर्माण केली जाऊ शकते. भारतभर रिलायन्स फाउंडेशन अशा अनेक एफपीओ ला छोटे शेतकरी स्वावलंबी होण्यासाठी मदत करत आहे.
