रेल्वेने क्षणार्धात बदलली तब्बल ११४ वर्षे जुनी प्रशासकीय यंत्रणा

नवी दिल्ली (इंडिया दर्पण वृत्तसेवा) – भारतीय रेल्वेला आपल्या देशाची रक्तवाहिनी म्हटले जाते, कारण दररोज लाखो नागरिक रेल्वेने प्रवास करतात मात्र रेल्वे विभागात 100 वर्षांपेक्षाही जुन्या पद्धतीने प्रशासकीय व्यवस्था सुरू होती त्यात आता तातडीने बदल करण्यात आले आहेत.

भारतीय रेल्वेची सुमारे 114 वर्षे जुनी प्रशासकीय रचना बदलली आहे. एक सेवा भारतीय रेल्वे व्यवस्थापन सेवा (IRMS) तयार करण्यासाठी आठ केडरचे विलीनीकरण करण्यात आले, म्हणजेच रेल्वे अधिकाऱ्यांना व्यवस्थापन सेवेचे अधिकारी म्हटले जाईल. कार्यकर्त्यांमधील सात दशकांपासून सुरू असलेली लॉबिंग क्षणार्धात संपुष्टात आल्याचा दावा केला जात आहे. रेल्वे आता आधुनिकतेच्या मार्गावर धावणार आहे.

मंत्रालयातील एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने सांगितले की, मंत्रिमंडळाने यापूर्वीच आठ कॅडरच्या विलीनीकरणाला मंजुरी दिली आहे. शुक्रवारी जारी केलेल्या अधिसूचनेसह, आयआरएमएसला कायदेशीर मान्यता मिळाली. इंजिनीअरिंग, मेकॅनिकल, इलेक्ट्रिकल्स, अकाउंट्स, वेअरहाउसिंग, कार्मिक, ट्रॅफिक, सिग्नल आणि टेलिकॉम कॅडर रद्द करण्यात आले आहेत. आता ते मॅनेजमेंट सर्व्हिसचे अधिकारी असतील.

या बदलांमधील विशेष बाब म्हणजे, लेव्हल-17 म्हणजेच रेल्वे बोर्डाचे अध्यक्ष आणि विभागीय रेल्वेचे महाव्यवस्थापक आणि त्यांच्यासमोरील अधिकारी यांच्या नियुक्तीच्या प्रक्रियेत इमोशनल कोटिएंट (EQ) फॉर्म्युला इंटेलिजेंस कोटिंट (IQ) ने बदलला जाईल. अनेक वेगवेगळ्या प्रमाणित चाचण्यांमधून काढलेली गणना म्हणून IQ अधिकाऱ्याच्या बुद्धिमत्तेचे मूल्यांकन करते. तर EQ मध्ये, अधिकार्‍याच्या नेतृत्व क्षमतेचे मूल्यांकन तर्कासह केले जाते.

बर्‍याच विकसित देशांतील सर्वोच्च सार्वजनिक क्षेत्रात EQ प्रचलित आहे. भारतीय रेल्वेमध्ये प्रथमच केंद्र सरकारने याचा अवलंब केला आहे. त्यामुळे आयआरएमएसमध्ये, अधिकाऱ्याच्या पदोन्नतीमध्ये वरिष्ठतेच्या जागी EQ स्तर काम करेल. यामुळे रेल्वेतील उच्च पदांसाठी लॉबिंगची परंपरा कायमची संपुष्टात येईल. रेल्वे बोर्ड आणि महाव्यवस्थापक या पदांवर नियुक्तीसाठी अधिकाऱ्याला मुलाखतीत त्याच्या कामातील पाच कामगिरी सांगावी लागेल. त्याचबरोबर भविष्यासाठीचा रोडमॅपही मांडावा लागणार आहे.

नवीन प्रणालीमध्ये, रेल्वे बोर्डाचे अध्यक्ष (CRB) आणि मुख्य कार्यकारी अधिकारी असतील. यासह चार सदस्य रेल्वे बोर्ड सदस्य (पायाभूत सुविधा), सदस्य (ऑपरेशन्स आणि बिझनेस डेव्हलपमेंट), सदस्य (ट्रॅक्शन आणि रोलिंग स्टॉक), सदस्य (वित्त) यासह दोन महासंचालक असून पहिले महासंचालक (मानव संसाधन), तर दुसरे महासंचालक (सुरक्षितता) असतील, तर भारतीय रेल्वेमध्ये एकूण 29 महाव्यवस्थापक असतील, ज्यामध्ये 17 विभागीय रेल्वे महाव्यवस्थापक, रेल्वे कोच फॅक्टरी, इंजिन फॅक्टरी, मेट्रो रेल्वेसह व्हील फॅक्टरी यांचा समावेश आहे.