तुम्हीही लढवू शकता राष्ट्रपतीपदाची निवडणूक; असे आहेत निकष

इंडिया दर्पण ऑनलाईन डेस्क – राष्ट्रपती पद निवडणुकीचे वेळापत्रक जाहीर झाले आहे. देशाच्या नवीन राष्ट्रपतींसाठी 18 जुलै रोजी मतदान होणार असून 21 जुलै रोजी निकाल जाहीर होणार आहेत. विद्यमान राष्ट्रपती रामनाथ कोविंद यांचा कार्यकाळ २४ जुलै रोजी संपत आहे. राष्ट्रपतीपदाची निवडणूक कशी होते आणि त्याची पात्रता काय असते हे सर्वांनाच माहीत नाही. कोणताही सामान्य नागरिक काही आवश्यक पात्रता असल्यास राष्ट्रपतीपदाची निवडणूक लढवू शकतो. आम्ही तुम्हाला सांगतो त्या कोणत्या महत्त्वाच्या गोष्टी आहेत, ज्यांच्या आधारे कोणीही व्यक्ती राष्ट्रपतीपदावर दावा करू शकते.

घटनेच्या 58 व्या कलमात देशातील सर्वोच्च पदासाठी पात्रता नमूद केली आहे. यासाठी पहिली अट आहे की ती व्यक्ती भारताची नागरिक असावी. दुसरी अट म्हणजे त्याने वयाची ३५ वर्षे पूर्ण केलेली असावीत. लोकसभेचा सदस्य म्हणून निवडून येण्यासाठी व्यक्ती पात्र असणे आवश्यक आहे. चौथी अट म्हणजे त्याने कोणतेही लाभाचे पद धारण करू नये. जर ती व्यक्ती मंत्रिपरिषदेची सदस्य असेल किंवा राज्याचे अध्यक्ष, उपाध्यक्ष असेल तर तिला लाभाचे पद मानले जाणार नाही.

आज देशात ईव्हीएमद्वारे मोठ्या निवडणुका होत आहेत, मात्र आजही राष्ट्रपतींची निवडणूक बॅलेट पेपरनेच होते. हे मत गुप्त आहे. कोणताही राजकीय पक्ष आपल्या खासदार आणि आमदारांना विशिष्ट उमेदवाराच्या बाजूने मत देण्यासाठी जारी करू शकत नाही, असाही नियम आहे. राष्ट्रपती पदाच्या निवडणुका संविधानाच्या कलम ५४-५९ मध्ये दिलेल्या तरतुदींनुसार घेतल्या जातात.

राष्ट्रपतींचे कार्यालय देशातील सर्वोच्च आहे आणि ते देशाचे घटनात्मक प्रमुख आहेत. असे अनेक अधिकार आहेत जे केवळ देशाच्या राष्ट्रपतींकडे आहेत. राष्ट्रपतींच्या मान्यतेशिवाय कोणताही कायदा करता येत नाही. राष्ट्रपती एखाद्याची फाशीची शिक्षाही माफ करू शकतात. आणीबाणी लागू करण्याचा अधिकार फक्त राष्ट्रपतींना आहे.