नवी दिल्ली (इंडिया दर्पण वृत्तसेवा) – पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांचा अमेरिका दौरा २१ जूनपासून सुरू होत आहे. मोदींचा हा दौरा अनेक अर्थाने महत्त्वाचा मानला जात आहे. केवळ भारत-अमेरिकाच नाही तर संपूर्ण जगाचे डोळे या दौऱ्यावर लागले आहेत. दुसरीकडे या दौऱ्यावरुन पाकिस्तान आणि चीनमध्ये खळबळ उडाली आहे. दोन्ही देश चिंतेत आहेत. पंतप्रधान मोदींच्या या भेटीतून भारताला काय मिळणार आहे, असा प्रश्न उपस्थित होत आहे. मोदींच्या अमेरिका दौऱ्याची चिंता पाकिस्तान आणि चीनला का? याविषयी जाणून घेऊया सविस्तर….
असा आहे मोदींचा दौरा
२१ जून रोजी, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी न्यूयॉर्कमधील संयुक्त राष्ट्रांच्या मुख्यालयात आंतरराष्ट्रीय योग दिनाचे नेतृत्व करतील.
२२ जून रोजी पंतप्रधान मोदी अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष जो बिडेन यांच्यासोबत उच्चस्तरीय बैठक घेणार आहेत.
२२ जूनच्या संध्याकाळी, पंतप्रधान मोदी अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष बिडेन आणि फर्स्ट लेडी जिल बिडेन यांनी त्यांच्या सन्मानार्थ आयोजित केलेल्या राज्य भोजनाला उपस्थित राहतील.
२२ जून रोजी अमेरिकन काँग्रेसच्या संयुक्त बैठकीला संबोधित करतील.
२३ जून रोजी अमेरिकेच्या उपराष्ट्रपती कमला हॅरिस आणि परराष्ट्र सचिव अँटोनी ब्लिंकन पंतप्रधान मोदींच्या सन्मानार्थ स्नेहभोजनाचे आयोजन करतील.
पंतप्रधान मोदी वॉशिंग्टनमधील आघाडीच्या कंपन्यांचे सीईओ, व्यावसायिक आणि इतर भागधारकांशी संवाद साधतील.
या दौऱ्यातून भारताला काय मिळणार?
परराष्ट्र व्यवहार क्षेत्रातील तज्ज्ञांनी यावर प्रकाश टाकला आहे.
आंतरराष्ट्रीय स्तरावर सामर्थ्य वाढेल:
जगातील मोठ्या देशांपैकी भारत हा एकमेव देश आहे जो संपूर्णपणे अ-निरपेक्ष आहे. म्हणजे कोणत्याही गटात सामील नाही. असे असूनही प्रत्येक गटाचा आवडता देश कायम आहे. भारताचे रशियाबरोबरच अमेरिकेशीही चांगले संबंध आहेत. भारत एक जागतिक महासत्ता म्हणून वेगाने उदयास येत आहे. अशा परिस्थितीत पंतप्रधान मोदी राज्याच्या दौऱ्यावर अमेरिकेला जात आहेत. राज्य भेट महत्वाची आहे कारण ती पूर्णतः यजमान देशाद्वारे वित्तपुरवठा केली जाते. 21 जून रोजी योग दिनाच्या माध्यमातून पंतप्रधान मोदी भारतीय संस्कृती आणि सभ्यता जगभर पोहोचवतील. यानंतर त्यांची जो बिडेन यांच्याशी भेट होईल. या बैठकीत भारत आणि अमेरिका यांच्यात अनेक धोरणात्मक भागीदारीही होणार आहे. डिजिटल अर्थव्यवस्था, अंतराळ मोहीम, संरक्षण, व्यापार यासह अनेक मुद्द्यांवर दोन्ही देशांमध्ये करार होणार आहेत. यावरून आंतरराष्ट्रीय स्तरावर भारताची ताकद झपाट्याने वाढणार असल्याचे स्पष्ट झाले आहे. संरक्षण उत्पादनांच्या खरेदीबाबतही दोन्ही देशांमध्ये करार होऊ शकतो.
इंडो-पॅसिफिक महासागर क्षेत्र :
फक्त पॅसिफिक प्रदेश आशियाला पश्चिमेकडील देशांशी जोडतो. येथे 50 हून अधिक लहान देश आणि बेटे आहेत. या भागात चीनचा प्रभाव झपाट्याने वाढत आहे. बेल्ट अँड रोड इनिशिएटिव्ह प्रकल्पांतर्गत पापुआ न्यू गिनीजवळील सोलोमन बेटांसोबत सुरक्षा करारावर स्वाक्षरी केल्यानंतर चीनने राजधानी होनियारा येथे बंदर बांधण्याचे कंत्राट जिंकले.
चीनच्या या हालचाली पाहता पापुआ न्यू गिनी बीजिंगकडे झुकत आहे, जी भारत, अमेरिका, जपान आणि ऑस्ट्रेलिया या देशांच्या क्वाड ग्रुपसाठी मोठी चिंतेची बाब आहे. पापुआ न्यू गिनीचे पंतप्रधान जेम्स मारापे यांनी 2022 मध्ये चीनचे राष्ट्राध्यक्ष शी जिनपिंग यांची बँकॉकमध्ये भेट घेतली, त्यानंतर बीजिंगने सांगितले की चीन आणि पापुआ न्यू गिनी हे दोन्ही चांगले मित्र आहेत.
आता पाश्चिमात्य देशांनी इंडो-पॅसिफिक महासागर क्षेत्रातील देशांना एकत्र करण्यासाठी भारताला पुढे केले आहे. भारताचे पीएम मोदी देखील ते चांगले करत आहेत. नुकतेच पंतप्रधान मोदी पापुआ न्यू गिनी येथे पोहोचले तेव्हा तेथील पंतप्रधानांनी पीएम मोदींच्या पायाला स्पर्श करून त्यांचे स्वागत केले.
याशिवाय, भारतीय पंतप्रधान प्रथमच इंडिया पॅसिफिक आयलंड को-ऑपरेशन अर्थात FIPIC च्या फोरममध्ये सामील झाले. याद्वारे त्यांनी भारतीय क्षेत्रात चीनच्या वाढत्या हालचालींना रोखण्याच्या दिशेने पहिले आणि मोठे पाऊल उचलले. पॅसिफिक क्षेत्रातील देश आणि बेटांनी पंतप्रधान मोदींचे ज्या प्रकारे स्वागत केले, तेही एक मोठा राजनैतिक संदेश देत आहे.
आता अमेरिकन दौऱ्यात पंतप्रधान मोदी आणि राष्ट्राध्यक्ष जो बिडेन यांच्यात या विषयावर चर्चा होणार आहे. अमेरिकेची इच्छा आहे की पंतप्रधान मोदींनी पॅसिफिक महासागर क्षेत्रासह इतर आशियाई देशांना एकत्र करून त्यांचे नेतृत्व करावे. त्यामुळे चीनचा प्रभाव कमी होऊ शकतो.
मोठी गुंतवणूक :
पंतप्रधान मोदी त्यांच्या दौऱ्यात अमेरिकेतील अनेक बड्या उद्योगपतींना भेटतील. उद्योगपतींसोबतच्या बैठकीत भारतातील गुंतवणुकीबाबतही चर्चा होणार आहे. या काळात मायक्रोन टेक्नॉलॉजी एक अब्ज डॉलर्सपेक्षा जास्त गुंतवणुकीची घोषणा करू शकते, असे म्हटले जाते.
चीन आणि पाकिस्तानची चिंता
आंतरराष्ट्रीय घडामोडींचे विश्लेषक आणि जाणकारांच्या मते, ‘जगात भारताच्या वाढत्या धोक्यामुळे चीन आणि पाकिस्तान आधीच त्रस्त आहेत. एकीकडे पाकिस्तानमध्ये अनेक समस्या आहेत तर दुसरीकडे चीनही सातत्याने वादात अडकत आहे. अशा काळात भारत वेगाने पुढे जात आहे. त्यामुळे दोन्ही देश चिंतेत आहेत. भारताचा विकास झाला तर जगात आपले महत्त्व संपेल, असे त्यांना वाटते.
‘दोन्ही देशांना माहित होते की आशियामध्ये भारताच्या उदयामुळे त्यांचे नुकसान होणार आहे. कारण भारत आशियाई आणि भारतीय पॅसिफिक क्षेत्रातील देशांना वेगाने जोडत आहे. असे झाल्यास त्याचे थेट नुकसान चीन आणि पाकिस्तानला होणार आहे. हे दोन्ही देश दुबळे आणि एकटे पडतील. याशिवाय अमेरिका आणि पाश्चात्य देशांच्या मदतीने भारत उत्पादन क्षेत्रातही पुढे जात आहे. भारतात अनेक गोष्टींचे उत्पादन सुरू झाले आहे, ज्यासाठी पूर्वी लोक चीनवर अवलंबून असत. आता भारतातही उत्पादने बनवायला लागल्याने लोक चीनऐवजी भारताकडे पाहू लागले आहेत. त्यामुळे भारताची आर्थिक स्थितीही मजबूत होत आहे. तर दुसरीकडे चीनला याचा धक्का बसला आहे.
