नवी दिल्ली (इंडिया दर्पण वृत्तसेवा) – बहुतांश हुशार विद्यार्थ्यांना डॉक्टर व्हावे, अशी इच्छा असते, त्यातच एमबीबीएसची शिक्षण घेण्याची देखील अपेक्षा असते. परंतु अभ्यासक्रमाचे शुल्क आणि जाचक अटीमुळे या शिक्षणासाठी अनेक अडथळे येतात. परंतु आता केंद्र सरकारने एमबीबीएस शिक्षणासाठी सोपी नियमावली केली आहे. वैद्यकीय अभ्यासाची गुणवत्ता सुनिश्चित करण्यासाठी, राष्ट्रीय वैद्यकीय आयोगाने (NMC) वैद्यकीय इंटर्नशिपचा एक व्यापक नमुना तयार केला आहे, तो या सत्रापासून लागू केला जाईल.
नवीन नियमांमध्ये सामुदायिक आरोग्य केंद्रांमधील प्रशिक्षणावर अधिक भर दिला जात असताना, इंटर्नशिपनंतर औषधोपचार सुरू करणारे नवीन डॉक्टर सर्व प्रकारच्या सामान्य आरोग्य सेवा आणि आपत्कालीन परिस्थिती हाताळण्यास सक्षम आहेत याची खात्री करण्यासाठी प्रयत्न केले गेले आहेत.
NMC ने अनिवार्य आवर्ती मेडिकल इंटर्नशिप (CRMI) नियम 2021 ची अधिसूचना जारी केली आहे आणि ती अधिसूचनेच्या तारखेपासून प्रभावी असल्याचे मानले जाते. त्यामुळे, पुढील जे इंटर्नशिप सायकल येईल त्याला ते लागू होईल. इंटर्नशिपनंतरच विद्यार्थ्यांना पदवी मिळेल आणि त्यांना कायमस्वरूपी नोंदणी दिली जाईल. देशातील आणि परदेशात शिकणाऱ्या सर्व विद्यार्थ्यांना ते पूर्ण करावे लागेल. अशा विद्यार्थ्यांची वार्षिक संख्या एक लाखाहून अधिक आहे.
इंटर्नशिपच्या नवीन नियमांमुळे देशभरातील इंटर्नशिप नियमांमध्ये एकसमानता येईल कारण सध्या प्रत्येक राज्यात थोडा फरक आहे. हे एक चांगले पाऊल आहे. परंतु त्याचवेळी सामुदायिक आरोग्य केंद्रे आणि प्राथमिक आरोग्य केंद्रांमध्ये विद्यार्थ्यांच्या नियुक्तीसाठी निवासी सुविधाही उपलब्ध आहेत याचीही सरकारने खात्री केली पाहिजे.
विद्यार्थ्यांना तीन महिने सामुदायिक आरोग्य केंद्र आणि प्राथमिक आरोग्य केंद्रांमध्ये प्रशिक्षण घ्यावे लागणार आहे. यादरम्यान तीन आठवडे जनरल मेडिसिन आणि जनरल सर्जरी विभागात, तीन आठवडे प्रसूती आणि स्त्रीरोग विभागात आणि तीन आठवडे कम्युनिटी मेडिसिन विभागात काम करावे लागेल.
रेडिएशन डायग्नोस्टिक्स, प्रयोगशाळा औषध किंवा जेरियाट्रिक औषध यासारख्या विषयांमध्ये विशेष प्रशिक्षण. एका आठवड्यासाठी आयुर्वेद, योग, युनानी, सिद्ध, होमिओपॅथी अशा कोणत्याही भारतीय औषध पद्धतीचे व्यावहारिक ज्ञान घ्यावे लागेल. (सध्याची व्यवस्था : सध्या विद्यार्थ्यांना दोन महिने सामुदायिक औषधाचे प्रशिक्षण घ्यावे लागते, परंतु केंद्रांमध्ये राहण्याची सक्ती नाही, तरीही त्यांना तेथे जावे लागते.)
नवीन कार्यक्रमानुसार, विद्यार्थ्यांना जनरल मेडीसीन औषध विभागात सहा आठवडे म्हणजे दीड महिना काम करावे लागेल. या काळात त्याला बाह्यरुग्ण विभाग आणि आंतररुग्ण विभागात तैनात करून तेथील कामकाज समजून घ्यावे लागेल. त्यांना आयसीयू आणि एचडीयू युनिटमध्येही तैनात केले जाईल. (सध्याची व्यवस्था: जनरल मेडिसिनमध्ये दोन महिन्यांची तैनाती आहे, ज्यामध्ये मानसोपचार विभागात 15 दिवसांच्या पोस्टिंगचा समावेश आहे.)
मानसोपचार विभागात दोन आठवडे प्रशिक्षण आवश्यक असेल. ज्यामध्ये ओपीडीमध्ये येणाऱ्या रुग्णांना आणि आपत्कालीन परिस्थितीत हाताळण्याचे प्रशिक्षण दिले जाते. (विद्यमान प्रणाली: सामान्य औषध तसेच 15 दिवसांच्या प्रशिक्षणासह काम करावे लागते.)
बालरोग विभागात तीन आठवडे काम करावे लागेल. ज्यामध्ये ओपीडी, आयपीडी ते नवजात शिशु देखभाल आणि आयसीयू, एचडीयू युनिट्सचा समावेश आहे. (विद्यमान यंत्रणा : बालरोग विभागात 30 दिवस काम करणे आवश्यक आहे.)
जनरल शस्त्रक्रीयेमध्ये आता सहा आठवडे काम करावे लागेल. प्रामुख्याने लहान-मोठ्या ऑपरेशन थिएटरमध्ये तैनात करण्यात येणार असून ओपीडी, आयपीडी, आयसीयू, एचडीयू रुग्णांची काळजी घ्यावी लागणार आहे. (विद्यमान व्यवस्था: सामान्य शस्त्रक्रियेसाठी दोन महिन्यांची पोस्टिंग असणे आवश्यक आहे, ज्यामध्ये 15 जणांना ऍनेस्थेसिया विभागात काम करावे लागेल.)
अॅनेस्थेसिया आणि क्रिटिकल केअरसाठी दोन आठवडे प्रशिक्षण आवश्यक असेल. ऑपरेशन थिएटर, अतिदक्षता विभाग, मूलभूत जीवन समर्थन, वेदना निवारण केंद्रांमध्ये तैनात केले जाईल. (सध्याची व्यवस्था : 15 दिवसांचे प्रशिक्षण फक्त जनरल सर्जरीमध्ये समाविष्ट आहे.)
कुटुंब कल्याण, कुटुंब नियोजन आणि प्रसूती यामध्ये सात आठवड्यांचा इंटर्नशिप कालावधी. वितरण विभागात प्रशिक्षण दिले जाईल.
(सध्याची व्यवस्था : कुटुंब नियोजनाचे दोन महिन्यांचे प्रशिक्षण घ्यावे लागते.)
फिजिओथेरपी, पुनर्वसन व ऑर्थोपेडिक्स : दोन आठवडे प्रशिक्षण आवश्यक असेल. (सध्याची व्यवस्था: अस्थिव्यंगांसाठी 30 दिवसांची तरतूद आहे. भौतिक औषध आणि पुनर्वसन जोडून ते विस्तृत केले गेले आहे.)
आपत्कालीन/अपघात विभागात दोन आठवडे प्रशिक्षण आवश्यक असेल. सध्याच्या व्यवस्थेत वेगळा प्रशिक्षण कालावधी नाही.
फॉरेन्सिक, मेडिसिन आणि पॅथॉलॉजीमध्ये एक आठवडा प्रशिक्षण. शवविच्छेदन समावेश. (सध्याची व्यवस्था: फॉरेन्सिक औषध 15 दिवसांच्या निवडक पोस्टिंग दरम्यान इतर अनेकांसह सांगितले जाते.)
त्वचा रोग / लैंगिक रोग / कुष्ठरोग यामध्ये एक आठवडा प्रशिक्षण घ्यावे लागेल, सध्याच्या व्यवस्थेत इलेक्टिव्ह पोस्टिंगच्या वेळी अशा प्रकारचे प्रशिक्षण दिले जाते.
कान, नाक घसा (ENT ) : दोन आठवडे (सध्या 30 दिवस)
नेत्ररोग विभाग : दोन आठवडे (सध्या 30 दिवस)
दोन पर्यायी प्रशिक्षण : यामध्ये एका विस्तृत स्पेशलायझेशन गटाचे दोन ते चार आठवड्यांचे प्रशिक्षण असेल ज्यामध्ये विद्यार्थ्यांनी रेडिएशन डायग्नोस्टिक्स, प्रयोगशाळा औषध किंवा गायरो औषध यापैकी एक निवडणे आवश्यक आहे. त्याचप्रमाणे, दुसरे निवडक प्रशिक्षण एका आठवड्याचे असेल ज्यामध्ये भारतीय औषध पद्धती सांगितल्या जातील. आयुर्वेद, योग, सिद्ध, होमिओपॅथी, युनानी आणि सोवा रिग्पा यापैकी एकाची निवड करावी लागेल.
