चाणक्य असलेल्या काकांना शह दिला… पाचव्यांदा बनले उपमुख्यमंत्री… एकाच टर्ममध्ये केला हा रेकॉर्ड… असा आहे अजित पवार यांचा राजकीय प्रवास

पुणे (इंडिया दर्पण वृत्तसेवा) – राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्षाचे नेते अजित पवार यांचा एकनाथ शिंदे यांच्या मंत्रिमंडळात समावेश झाल्यामुळे रविवारी राज्याच्या राजकारणात मोठी उलथापालथ झाली आहे. आपल्याला चाळीस आमदारांचा पाठिंबा असल्याचा दावा अजित पवार यांनी केला आहे. यासह त्यांनी आज पाचव्यांदा राज्याच्या उपमुख्यमंत्रिपदाची शपथ घेतली. २०१९ पासून म्हणजेच एकाच आमदारकीच्या टर्ममध्ये त्यांनी तिसऱ्यांदा उपमुख्यमंत्रीपदाची शपथ घेतली आहे. हा एक प्रकारचा विक्रमच आहे. याचनिमित्ताने अजित पवार यांच्याविषयी चर्चा सुरू झाली आहे. म्हणूनच जाणून घेऊया अजित पवार यांच्या राजकीय प्रवासाविषयी…

शालेय शिक्षण
अजित पवार यांचा जन्म २२ जुलै १९५९ रोजी अहमदनगर जिल्ह्यात त्यांच्या आजी-आजोबांच्या घरी झाला. अजित पवार हे राष्ट्रवादीचे अध्यक्ष शरद पवार यांचे मोठे बंधू अनंतराव पवार यांचे पुत्र आहेत. त्यांचे वडील अनंतराव पवार हे प्रसिद्ध दिग्दर्शक व्ही शांताराम यांच्या राजकमल स्टुडिओमध्ये काम करायचे. अजित पवारांनी काकांच्या पावलावर पाऊल ठेवून राजकारणात प्रवेश केला. त्यानंतर ते राज्याचे उपमुख्यमंत्री झाले. ते त्यांच्या चाहत्यांमध्ये आणि जनतेमध्ये दादा (मोठा भाऊ) म्हणून प्रसिद्ध आहेत. अजित पवार यांनी त्यांचे सुरुवातीचे शिक्षण देवळी प्रवर येथे तर माध्यमिक शिक्षण महाराष्ट्र शिक्षण मंडळातून केले. पवार यांनी माध्यमिक शालेय स्तरापर्यंतच शिक्षण घेतले.

विसाव्या वर्षी राजकारणात
अजित पवार यांनी १९८२ मध्ये केवळ २० वर्षांचे असताना त्यांच्या राजकीय कारकिर्दीला सुरुवात केली. राजकारणातील पहिली पायरी म्हणून त्यांनी साखर सहकारी संस्थेसाठी निवडणूक लढवली. त्यानंतर १९९१ मध्ये ते पुणे जिल्हा सहकारी बँकेचे अध्यक्ष झाले आणि ते १६ वर्षे या पदावर राहिले. अजित १९९१ मध्ये बारामती मतदारसंघातून लोकसभेवर निवडून आले, परंतु त्यांनी ही जागा त्यांचे काका शरद पवार यांच्यासाठी रिकामी केली, जे तेव्हा पी.व्ही. नरसिंह राव यांच्या सरकारमध्ये संरक्षण मंत्री होते. त्यानंतर त्याच वर्षी ते महाराष्ट्र विधानसभेवर निवडून आले आणि नोव्हेंबर १९९२ ते फेब्रुवारी १९९३ पर्यंत कृषी आणि ऊर्जा राज्यमंत्री होते. तोपर्यंत अजित पवार हळूहळू राजकारणात मोठे नाव बनले होते. १९९५, १९९९, २००४, २००९ आणि २०१४ मध्ये ते बारामती मतदारसंघातून विजयी राहिले. त्यांच्या महत्त्वाच्या पदांमध्ये कृषी, फलोत्पादन आणि ऊर्जा राज्यमंत्री, जलसंपदा मंत्री (कृष्णा खोरे आणि कोकण पाटबंधारे, तीनदा) आणि ते २९ सप्टेंबर २०१२ ते २५ सप्टेंबर २०१४ या काळात महाराष्ट्राचे उपमुख्यमंत्री होते.

महत्त्वाकांक्षी नेते
महाराष्ट्रातील एक महत्त्वाकांक्षी नेता म्हणून अजित यांच्याकडे पाहिले जाते, आणि महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री होण्याचे सर्व गुण त्यांच्याकडे असल्याचे मानले जाते. महाराष्ट्रातील २००९ च्या विधानसभा निवडणुकीनंतर लगेचच अजित यांनी उपमुख्यमंत्री होण्याची इच्छा व्यक्त केली. मात्र, त्या काळात छगन भुजबळ यांची महाराष्ट्राच्या उपमुख्यमंत्रीपदी निवड झाली. पण नंतर राजकारण बदलले. नाटकीयरित्या, डिसेंबर २०१० मध्ये, अजित यांची इच्छा पूर्ण झाली आणि ते उपमुख्यमंत्री बनले. त्यानंतर २०१३ मध्ये त्यांचे नाव एका वादाशी जोडले गेले. अजित यांचे नाव सिंचन घोटाळ्यात आले आणि त्यांना आपल्या पदाचा राजीनामा द्यावा लागला. परंतु ७ डिसेंबर २०१३ रोजी विरोधी पक्षाच्या आरोपावरून राष्ट्रवादी काँग्रेसच्या खूप दबावानंतर त्यांना क्लीन चिट मिळाली आणि ते पुन्हा आपल्या पदावर विराजमान झाले. अजित पवार यांच्याकडे महाराष्ट्राच्या राजकारणात राष्ट्रवादीचे सर्वात मोठे नेते म्हणूनही पाहिले जात होते आणि अनेकांनी असेही म्हटले होते की त्यांचे सध्याचे राष्ट्रवादीचे अध्यक्ष आणि त्यांचे काका शरद पवार यांच्याशी भांडण आहे. मात्र, त्यांनी नेहमीच स्वत:ला शरद पवारांचे अनुयायी म्हणून सांगितले आहे.

पाचव्यांदा उपमुख्यमंत्री
२३ नोव्हेंबर २०१९ रोजी महाराष्ट्र भाजपच्या वतीने देवेंद्र फडणवीस यांना मुख्यमंत्री करण्यात आले. त्यानंतर राष्ट्रवादी काँग्रेसच्या वतीने अजित पवार यांनी शरद पवार यांच्याविरोधात बंडखोरी करत उपमुख्यमंत्रिपदाची शपथ घेतली. मात्र, शपथ घेतल्यानंतर अवघ्या ऐंशी तासांत हे सरकार पडले. त्यानंतर उद्धव ठाकरे यांच्या नेतृत्वाखालील महाविकास आघाडीचे सरकार आले, त्यानंतर अजित पवार पुन्हा उपमुख्यमंत्री झाले. रविवारी पुन्हा एकदा एकनाथ शिंदे यांच्या सरकारमध्ये त्यांना उपमुख्यमंत्री करण्यात आले. म्हणजेच आमदारकीच्या एकाच टर्ममध्ये तिनदा उपमुख्यमंत्री होण्याचा विक्रम केला आहे. आजवर ते पाचवेळ उपमुख्यमंत्री होण्याचा मानही मिळाला आहे.

वादांशी संबंध
जेव्हा-जेव्हा अजित पवारांचे नाव समोर येते, तेव्हा त्यांच्यामागे वादही होतात. ७ एप्रिल २०१३ रोजी आलेल्या अजित पवारांच्या विधानाची बरीच चर्चा झाली होती. पुण्याजवळील इंदापूर येथील एका कार्यक्रमात ते म्हणाले होते की, धरणात पाणी नसेल तर लघवी करून काय भरायचे? त्यांच्या या वक्तव्यावर बरीच टीका झाली होती. त्यानंतर अजित पवार यांनी स्वत: याबद्दल माफी मागितली आणि ही आपल्या आयुष्यातील सर्वात मोठी चूक असल्याचे सांगितले. त्याचवेळी २०१४ च्या लोकसभा निवडणुकीत मतदारांना धमकावल्याचा आरोपही त्यांच्यावर झाला होता. त्याने गावकऱ्यांना धमकावल्याचेही सांगण्यात आले. सुप्रिया सुळे यांना मतदान न केल्यास गावकऱ्यांचा पाणीपुरवठा बंद करू, असे सांगण्यात आले. दुसरीकडे त्यांचे नाव अनेकदा भ्रष्टाचाराच्या प्रकरणात आले आहे. अलीकडे, मुंबई पोलिसांनी कथितरित्या वापरलेली एक कार जप्त केली, ज्यातून ४,८५,००० रुपये सापडले. आपण जलसंपदा मंत्री असताना लवासा लेक सिटी प्रकल्पाच्या विकासासाठी अयोग्यरित्या मदत केल्याचे सांगत पदाचा गैरवापर केल्याचा आरोपही त्यांच्यावर करण्यात आला आहे.