नवी दिल्ली (इंडिया दर्पण वृत्तसेवा) – कर्नाटक निवडणुकीचे निकाल आता बऱ्याच अंशी स्पष्ट झाले आहेत. हिमाचल प्रदेशपाठोपाठ कर्नाटकातही भाजपला मोठा झटका बसला आहे. गेल्या वर्षभरात काँग्रेसने भाजपच्या हातून सत्ता काढून घेतलेले हे दुसरे राज्य आहे. त्यातून मोठा राजकीय अर्थ काढला जात आहे. विशेषत: भाजपसाठी ही अत्यंत चिंतेची बाब आहे.
यंदा कर्नाटकपाठोपाठ आणखी पाच राज्यांत निवडणुका होणार आहेत. यामध्ये राजस्थान, छत्तीसगड, मध्य प्रदेश, मिझोराम आणि तेलंगणा या राज्यांचा समावेश आहे. याशिवाय पुढील वर्षी म्हणजे २०२४ मध्ये लोकसभा निवडणुका होणार आहे. यानंतर सात राज्यांमध्ये निवडणुका होणार आहेत. येत्या दोन वर्षांत लोकसभेच्या तसेच १३ मोठ्या राज्यांच्या निवडणुका होणार आहेत. यामध्ये दक्षिणेकडील अनेक राज्येही आहेत. त्यामुळे कर्नाटकचा पराभव हा भाजपसाठी मोठा धक्का मानला जात आहे. त्याचबरोबर अडचणीत सापडलेल्या काँग्रेससाठी ती संजीवनी ठरली आहे.
कर्नाटकात भाजप का हरला?
राजकीय विश्लेषकांच्या मते, ‘कर्नाटक निवडणुकीचे चित्र विधानसभा निवडणुकीतच बऱ्याच अंशी स्पष्ट झाले होते. यावेळी निवडणुकीत भाजप बॅकफूटवर तर काँग्रेस चांगलीच आक्रमक झाली होती. अशा स्थितीत भाजपच्या या पराभवाचा अर्थ स्पष्ट होतो. भाजपच्या पराभवाची पाच प्रमुख कारणे आहेत.
१. अंतर्गत कलह
हे सर्वात मोठे कारण आहे. केवळ निवडणुकीच्या काळातच नाही तर याच्या खूप आधीपासून भाजपमधील अंतर्गत कलहाच्या बातम्या चव्हाट्यावर आल्या होत्या. कर्नाटक भाजपमध्ये अनेक गटबाजी निर्माण झाली होती. एक म्हणजे बेदखल मुख्यमंत्री बीएस येडियुरप्पा यांचा गट, दुसरा विद्यमान मुख्यमंत्री बसवराज बोम्मई यांचा, तिसरा भाजपचे राष्ट्रीय सरचिटणीस (संघटन) बीएल संतोष आणि चौथा भाजप प्रदेश नलिन कुमार कटील यांचा गट. पक्षाचे राष्ट्रीय सरचिटणीस सीटी रवी यांच्या नेतृत्वाखाली पाचवी आघाडीही होती. या सर्व आघाड्यांमध्ये भाजपचे कार्यकर्ते चिरडले जात होते. प्रत्येकाच्या आत सत्तेच्या खेळाची लढाई चालू होती.
२. तिकीट वाटपाचा घोळ :
तिकीट वाटपाबाबत मोठा गोंधळ उडाला. पक्षातील अनेक दिग्गज नेत्यांची तिकिटे कापणे भाजपला महागात पडले. पक्षश्रेष्ठींच्या बंडखोरीमुळे भाजपलाही अनेक जागांवर धक्का बसला आहे. अशा १५ हून अधिक जागा आहेत, जिथे भाजपच्या बंडखोर नेत्यांनी निवडणूक लढवून पक्षाचे मोठे नुकसान केले. जगदीश शेट्टर, लक्ष्मण सवदी यांसारखे नेते वेगळे होणेही पक्षासाठी तोटाच ठरले.
३. भ्रष्टाचाराचे गंभीर आरोप :
संपूर्ण निवडणुकीत भ्रष्टाचाराचा मुद्दा काँग्रेसने आक्रमकपणे मांडला. तोच भापसाठी कर्दनकाळ ठरला. निवडणुकीपूर्वी भाजप आमदाराचा मुलगा लाच घेताना रंगेहात पकडला गेला. त्यामुळे भाजप आमदाराला तुरुंगातही जावे लागले. भाजप सरकारने ४० टक्के कमिशनचा गैरव्यवहार केल्याचा आरोप करत एका ठेकेदाराने गळफास लावून घेतला होता. संपूर्ण निवडणुकीत काँग्रेसने हा मुद्दा जोरदारपणे मांडला. राहुल गांधींपासून मल्लिकार्जुन खरगे आणि प्रियंका गांधींपर्यंत सगळ्यांनीच या मुद्द्याचं भांडवल केलं. जनतेमध्ये भाजपची प्रतिमा डागाळली आणि पक्षाचे मोठे नुकसान झाले.
४. दक्षिण विरुद्ध उत्तर :
हे देखील एक मोठे कारण मानले जाऊ शकते. सध्या दक्षिण विरुद्ध उत्तर अशी मोठी लढत सुरू आहे. भाजप हा राष्ट्रीय पक्ष असून सध्या केंद्रात सत्तेत आहे. अशा स्थितीत हिंदी विरुद्ध कन्नड या लढतीत भाजप नेत्यांनी गप्प राहणेच योग्य मानले. त्याचवेळी काँग्रेसच्या स्थानिक नेत्यांनी कर्नाटकात हा मुद्दा आवाज उठवला. नंदिनी दूध प्रकरण हे त्याचे उदाहरण आहे. काँग्रेसने नंदिनी दुधाचा मुद्दा खूप गाजवला. एक प्रकारे भाजप उत्तर भारतीय कंपन्यांना प्रोत्साहन देत आहे, तर दक्षिणेतील कंपन्यांना बाजूला केले जात आहे, हे सिद्ध करण्याचा प्रयत्न केला काँग्रेसने केला. यातून प्रादेशिक अस्मिता जागृत झाली.
५. आरक्षणाचा मुद्दा :
कर्नाटक निवडणुकीत भाजपने चार टक्के मुस्लीम आरक्षण संपुष्टात आणून लिंगायत आणि इतर वर्गांमध्ये विभागले. याचा फायदा पक्षाला होईल, अशी अपेक्षा होती, मात्र अखेरच्या क्षणी काँग्रेसने मोठे फासे फेकले. काँग्रेसने आपल्या निवडणूक जाहीरनाम्यात आरक्षणाची व्याप्ती ५० टक्क्यांवरून ७५ टक्के करण्याची घोषणा केली होती. याने भाजपचे हिंदुत्व मोडीत काढले. आरक्षणाच्या आश्वासनाचा काँग्रेसला मोठा फायदा झाला. लिंगायत मतदारांपासून ते ओबीसी आणि दलित मतदारांनी काँग्रेसला साथ दिली.
Today once again, I’ve been humbled by the affection across Bengaluru. pic.twitter.com/kuZmqLAhK3
— Narendra Modi (@narendramodi) May 7, 2023
Karnataka BJP Defeat Major 5 Reasons
