घरात बूट आणि चप्पल काढल्याने घरातील प्रदूषण वाढते का? जाणून घ्या त्यामागील विज्ञान…

इंडिया दर्पण ऑनलाईन डेस्क – आजच्या काळात केवळ अन्न, वस्त्र, निवारा या मानवाच्या मूलभूत गोष्टी राहिल्या नसून त्यामध्ये अन्य गोष्टींचा देखील समावेश आहे, त्यात चपला बूट यांचा देखील समावेश होतो, असे म्हटले जाते. कारण बाहेर जाताना चप्पल किंवा बूट घालूनच जावे लागते.
आजच्या काळात तर काहीजण घरात देखील चपला बूट घालतात, परंतु बाहेरची पादत्राणे वेगळी असतात, तर घरात घालण्यासाठी वेगळे असतात. मात्र बाहेरची चपला शुज कोणी घरात आणू नये, कारण त्याला रस्त्यावरील धूळ आणि घाण लागलेली असते. मात्र त्यामुळे आजार देखील होऊ शकतात, असे ऑस्ट्रेलियन शास्त्रज्ञांचे मत आहे
प्रत्येक वेळी माती, चिखल किंवा अन्य गोष्टीमुळे नागरिक शूज साफ करतात, परंतु ते घरी आल्यावर बूट नेहमी दाराबाहेर काढतात, मात्र ऑस्ट्रेलियन नागरिक असे करत नाहीत. सहसा ते शूजसह त्यांच्या घरात आणत नाहीत, तसेच याचा विचारही करत नाहीत.

पर्यावरणीय रसायनशास्त्रज्ञ यांनी घरातील वातावरण आणि नागरिकांच्या घरात कोणते दूषित पदार्थ येतात, याची तपासणी करण्यात एक दशक घालवले आहे. घरात कोणते दूषित पदार्थ आहेत आणि ते तिथे कसे आले? यावर अभ्यास केला.
काही नागरिक त्यांचा सुमारे 60 ते 75 टक्के वेळ घरामध्ये घालवतात, त्यामुळे घरात शूज घालायचे की नाही ? हा प्रश्न क्षुल्लक नाही. या धोरणाचा मुख्य फोकस सामान्यत: माती, हवेची गुणवत्ता आणि पर्यावरणीय सार्वजनिक आरोग्य धोक्यांसाठी बाह्य वातावरणावर असतो.
तसेच घरामध्ये जमा होणारे पदार्थ म्हणजे फक्त माणसांनी आणलेली धूळ आणि घाण आणि पाळीव प्राण्यांच्या त्वचेतील केस किंवा त्वचा नाही. त्यातील सुमारे एक तृतीयांश भाग बाहेरून येतो, एकतर वाऱ्यासह घरात उडतो किंवा बूटांसह घरात प्रवेश करतो.

शूज आणि चपलांवर असलेले काही सूक्ष्मजीव रोगजनक असतात, रोग आणि रुग्णालयाशी संबंधित संसर्गजन्य घटक व जंतू त्यात असतात ज्यांचा घरात उपचार करणे खूप वाईट गोष्ट असते.
डांबरी रस्त्याचे अवशेष आणि कंपनी मध्ये वापरल्या जाणार्‍या रसायनांमध्ये कॅन्सर निर्माण करणारे विपारी पदार्थ असतात, नागरिक शूजवरील घाणीचे संपूर्ण आजार घरी नेऊ शकतात.
घरातील वातावरणातील जंतुनाशक रसायने मायक्रोप्लास्टिक्स परफ्लोरिनेटेड रसायने औद्योगिक, घरगुती आणि खाद्यपदार्थांच्या पॅकेजिंग उत्पादनांमध्ये सर्वत्र वापरले जातात, कारण ते शरीरात कायमचे राहतात आणि कधीही संपत नाहीत.
ऑस्ट्रेलियासह सुमारे 35 देशांमध्‍ये घरांमध्‍ये संभाव्य विषारी धातू जसे की, आर्सेनिक, कॅडमियम आणि शिसे यांच्‍या पातळीचे मुल्यांकन करण्‍यावर शास्त्रज्ञ काम करत आहेत.

सर्वात महत्वाचे म्हणजे धोकादायक न्यूरोटॉक्सिन शिसे – गंधहीन आणि रंगहीन आहेत. त्यामुळे शिशाच्या प्रादुर्भावाचे धोके फक्त मातीत किंवा घरातील पाण्यामध्ये किंवा लिव्हिंग रूमच्या मजल्यावरही आहेत का? हे कळण्याचा कोणताही मार्ग नाही. घरातील शिसे आणि अंगणातील माती यांच्यात खूप मोठा संबंध असल्याचे विज्ञान सुचवते.
या कनेक्शनचे सर्वात संभाव्य कारण म्हणजे आपल्या अंगणातील कचरा किंवा आपल्या शूजवर आणि आपल्या प्रिय पाळीव प्राण्याच्या शरीरावरील घाण व कचरा होय.
सोप्या भाषेत सांगायचे तर ते विष्ठेशी संबंधित बॅक्टेरिया आहे. आपले बुट असो किंवा आपले पाळीव प्राणी, जर आपण मोठ्या प्रमाणावर त्याच्या संपर्कात आलो तर आपल्याला खूप आजारी पडण्याची शक्यता आहे.
पर्यावरणीय आरोग्याच्या दृष्टिकोनातून चपला व बूट-मुक्त घर असण्यात काही नुकसान नाही. कारण तेथे संभाव्य हानिकारक रोगजंतू देखील बाहेर राहतात. उपचारापेक्षा प्रतिबंध करणे खूप चांगले आहे आणि दाराबाहेर शूज काढणे ही आपल्यापैकी अनेकांसाठी मूलभूत आणि सुलभ क्रिया असू शकते.