पुढच्या दोन वर्षात टीम इंडियातून निवृत्त होणार हे स्टार खेळाडू; कोण कोण आहेत ते? त्यांची जागा कोण घेणार?

मुंबई (इंडिया दर्पण वृत्तसेवा) – भारतीय संघ आज २०११ प्रमाणे त्याच मार्गावर आहे. त्यानंतर विश्वचषकानंतर संघातील अनेक खेळाडू निवृत्त होणार होते. महेंद्रसिंग धोनीसमोर वीरेंद्र सेहवाग, सचिन तेंडुलकर, हरभजन सिंग, गौतम गंभीर, झहीर खान, आशिष नेहरा यांसारख्या खेळाडूंना पर्याय शोधण्याचे आव्हान होते. धोनीने हळूहळू नवीन संघ तयार केला. आता बीसीसीआयसमोर नेमके तेच आव्हान आहे. अनेक खेळाडू निवृत्त होणार आहेत तर काही वगळण्याच्या मार्गावर आहेत.

जागतिक कसोटी चॅम्पियनशिपमध्ये सलग दोन पराभवानंतर अनेक खेळाडूंवर दबाव आहे. वर्ल्ड टेस्ट चॅम्पियनशिपची पुढील फायनल २०२५ मध्ये होणार आहे. तोपर्यंत रोहित शर्मा आणि रविचंद्रन अश्विन ३८-३८ वर्षांचे असतील. चेतेश्वर पुजारा आणि अजिंक्य रहाणे ३७-३७ वर्षांचे असतील. त्याचवेळी विराट कोहली आणि रवींद्र जडेजा यांचे वय ३६-३६ वर्षे असेल. मोहम्मद शमी ३४ वर्षांचा असेल. हे भारतीय प्लेइंग-११ खेळाडूंपैकी निम्म्याहून अधिक आहे.

कसोटी क्रिकेट
कोहलीच्या नावावर ८४७९ धावा आहेत. त्याला १० हजार धावा पूर्ण करण्यासाठी १५२१ धावा करायच्या आहेत. विराट जागतिक कसोटी चॅम्पियनशिपच्या आगामी आवृत्तीत ही कामगिरी करू शकतो, परंतु तो २०२५ नंतर कसोटी खेळणार का हा प्रश्न आहे. त्याने चौथ्या क्रमांकावर सचिन तेंडुलकरची जागा घेतली. आता मधल्या फळीत कोहलीची जागा कोण घेणार? त्याच्या जागी श्रेयस अय्यर हा मोठा दावेदार आहे. यासाठी त्यांना फक्त त्यांचा फिटनेस योग्य ठेवावा लागेल. गेल्या काही महिन्यांपासून तो दुखापतग्रस्त असून त्याला पुनरागमन करण्यास वेळ लागू शकतो. जोपर्यंत रोहितचा संबंध आहे, तो अलीकडेच त्याची ५० वी कसोटी खेळला आहे. आगामी काळात त्याचा फिटनेस ही मोठी समस्या बनू शकते. रोहितला दीर्घकाळ खेळण्यासाठी कोणतेही एक फॉरमॅट सोडावे लागेल, असे निवडकर्त्यांचे मत आहे. अशा परिस्थितीत हिटमॅन टी-20 सोडून कसोटी आणि एकदिवसीय क्रिकेटमधील कारकीर्द लांबवू शकतो.

कर्णधार
विराट कोहलीनंतर रोहित शर्माला कसोटी कर्णधार बनवण्यात आले. तो एकदिवसीय आणि टी-२० मध्ये संघाचा कर्णधार आहे. त्याची बदली टी-२० मध्ये तयार आहे. IPL मध्ये गुजरात टायटन्सला यश मिळवून देणारा हार्दिक पंड्या भारताचा पुढील T20 कर्णधार असू शकतो. त्याने काही सामन्यांमध्ये कमांड घेतली आहे. एकदिवसीय क्रिकेटमध्येही तो आघाडीवर आहे, पण कसोटीत भारताला मजबूत खेळाडूच्या शोधात आहे. कार अपघातापूर्वी ऋषभ पंतची बदली करण्यात आली होती. शुभमन गिल हा स्पर्धक आहे, पण त्याची परदेशातील परीक्षा अजून बाकी आहे. जसप्रीत बुमराह २०२२ एजबॅस्टन कसोटीचे कर्णधारपदाचा प्रबळ दावेदार होता, परंतु तो फिटनेसच्या समस्यांशी झुंज देत आहे. त्याचवेळी काही सामन्यांमध्ये कर्णधार असलेला केएल राहुल खराब फॉर्म आणि फिटनेसच्या समस्येने त्रस्त आहे. अशा स्थितीत निवडकर्त्यांना कर्णधारपदाचा खूप विचार करावा लागणार आहे.

प्रशिक्षकांवर जबाबदारी
अजिंक्य रहाणे आणि चेतेश्वर पुजारा हे असे दोन खेळाडू आहेत, ज्यांच्यावर काही काळापासून टांगती तलवार आहे. रहाणे १६ महिने बाहेर होता. आता तो परत आला आहे. ऑस्ट्रेलियाविरुद्धच्या अंतिम सामन्यात त्याने चांगली कामगिरी केली होती. तर पुजारा अपयशी ठरला. वेस्ट इंडिजविरुद्धच्या मालिकेत दोघांनाही मोठा खेळ करावा लागेल, अन्यथा त्यांची जागा घेण्यासाठी अनेक युवा खेळाडू तयार आहेत. अभिमन्यू इसवरन, यशस्वी जैस्वाल, सरफराज खान, रजत पाटीदार, टिळक वर्मा आणि ऋतुराज गायकवाड हे अनेक दिवसांपासून संघाचे दरवाजे ठोठावत आहेत. आता प्रशिक्षक राहुल द्रविड कोणते खेळाडू तयार करतात हे पाहावे लागेल.

शमी आणि बुमराह
२९ वर्षीय बुमराह बराच काळ दुखापतग्रस्त असून तो परतण्याच्या तयारीत आहे. तो T20 विश्वचषकही खेळू शकला नाही. आगामी विश्वचषकासाठी तो तयारी करत आहे, मात्र कसोटीतील त्याच्या भवितव्यावर प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले जात आहेत. आशिया चषकानंतर भारताला विश्वचषकात खेळायचे आहे. त्यानंतर दक्षिण आफ्रिकेत दोन कसोटी मालिका खेळायच्या आहेत. इंग्लंडला यजमानपद द्यायचे आहे. त्यात पाच चाचण्या होतील. अशा परिस्थितीत संघ व्यवस्थापन बुमराहवरील कामाचा ताण कसा हाताळतो हे पाहावे लागेल. मोठ्या सामन्यांमध्ये त्याची उणीव जाणवते. बुमराहच्या जागी सध्या कोणी गोलंदाज नाही. दुसरीकडे, शमीबद्दल बोलायचे तर तो ३२ वर्षांचा झाला आहे. दुखापतींमुळे तो बाजूला झाला आहे, पण त्यालाही बुमराहसारखेच आव्हान आहे. तो कामाचा भार कसा सांभाळेल? स्टुअर्ट ब्रॉड आणि जेम्स अँडरसनसारखे गोलंदाज अजूनही खेळत आहेत. शमीने स्वत:ला तंदुरुस्त ठेवल्यास पुढील दोन-तीन वर्षे तो आरामात खेळेल. याशिवाय त्याचे संघातील स्थानही निश्चित झाले आहे. बस व्यवस्थापनाला त्यांच्या कामाचा ताण सांभाळावा लागतो.

जडेजा-अश्विननंतर कोण?
भारतीय संघ गोलंदाजीत फिरकीपटूंवर जास्त अवलंबून असतो. विशेषतः घरच्या मैदानावर. अनिल कुंबळे आणि हरभजन सिंग यांच्या जोडीनंतर भारताला रविचंद्रन अश्विन आणि रवींद्र जडेजा ही जोडी मिळाली. दोन्ही खेळाडू वयाच्या त्या टप्प्यावर आहेत जिथून त्यांची कारकीर्द फार मोठी नाही. जडेजा आणि अश्विनच्या जागी अक्षर पटेल, कुलदीप यादव, सौरभ कुमार आणि राहुल चहर तयार आहेत, पण कोणाची जोडी योग्य ठरते हे पाहणे बाकी आहे. कसोटी क्रिकेट खेळू शकणाऱ्या ऑफस्पिनर्समध्ये अश्विनचा पर्याय नाही. अशा स्थितीत बीसीसीआयला ऑफस्पिनर तयार करावा लागेल.