नवी दिल्ली (इंडिया दर्पण वृत्तसेवा) – पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या अध्यक्षतेखाली केंद्रीय मंत्रिमंडळाने आज विपणन हंगाम २०२४-२५ साठी सर्व अनिवार्य खरीप पिकांसाठीच्या किमान हमी भावात (एमएसपी)/ किमान आधारभूत किमतीत वाढ करायला आज मंजुरी दिली.
उत्पादकांना त्यांच्या उत्पादनासाठी योग्य किंमत मिळावी यासाठी खरीप पिकांच्या एमएसपीमध्ये वाढ केली आहे. मागील वर्षाच्या तुलनेत कारळे (रु. 983/- प्रति क्विंटल) त्यानंतर तीळ (रु. 632/- प्रति क्विंटल) आणि तूर/अरहर (रु. 550/- प्रति क्विंटल) अशी तेलबिया आणि कडधान्यांसाठी एमएसपीमध्ये सर्वाधिक वाढीची शिफारस करण्यात आली आहे.
हा प्रकल्प पीएम गतीशक्ती कार्यक्रमाच्या उद्दिष्टांशी अनुरूप आहे. या प्रकल्पामुळे जागतिक EXIM व्यापाराला चालना मिळणार असून, सुमारे दहा लाख व्यक्तींसाठी प्रत्यक्ष आणि अप्रत्यक्ष रोजगाराच्या संधीही निर्माण होतील, ज्यामुळे स्थानिक अर्थव्यवस्थेला मजबूत आधार मिळेल, असे केंद्रीय प्रसिध्दी पत्रकात म्हटले आहे.
*सर्व देय खर्चाचा संदर्भ. भाड्याने घेतलेले मानवी श्रम, बैल मजूर/यंत्र मजूर, भाडेतत्वावर दिलेले भाडे, बियाणे, खते, खत, सिंचन शुल्क यांसारख्या सामग्रीच्या वापरावर झालेला खर्च , अवजारे आणि शेत इमारतींवरील घसारा, खेळत्या भांडवलावरील व्याज, पंप संच चालवण्यासाठी डिझेल/विद्युत इ.विविध खर्च आणि कौटुंबिक श्रमाचे योग्य मूल्य यांचा समावेश आहे.
भात (ग्रेड अ),ज्वारी (मालदांडी) आणि कापूस (लांब मुख्य)साठी खर्चाची माहिती स्वतंत्रपणे संकलित केलेली नाही.
विपणन हंगाम 2024-25 साठी खरीप पिकांसाठी हमी भावातील वाढ ही केंद्रीय अर्थसंकल्प 2018-19 च्या घोषणेनुसार भाव निश्चित करण्याच्या अखिल भारतीय भारित सरासरी उत्पादन खर्चाच्या किमान 1.5 पट आहे. बाजरी (77%) आणि त्यानंतर तूर (59%), मका (54%) आणि उडीद (52%) यांच्या बाबतीत शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादन खर्चापेक्षा जास्त खर्च अपेक्षित आहे. उर्वरित पिकांसाठी, शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादन खर्चापेक्षा 50% अधिक असण्याचा अंदाज आहे.
अलीकडच्या वर्षांत सरकार या पिकांसाठी उच्च किमान हमी भाव देऊन कडधान्ये आणि तेलबिया यांसारख्या तृणधान्यांव्यतिरिक्त/पोषणमूल्य असलेली धान्य/ श्री अन्न अशा इतर पिकांच्या लागवडीस प्रोत्साहन देत आहे.
2003-04 ते 2013-14 या कालावधीत खरीप हंगामात समाविष्ट 14 पिकांपैकी , बाजरीसाठी एमएसपीतील कमाल वाढ रु.745/- प्रति क्विंटल आणि मुगासाठी रु.3,130/- प्रति क्विंटल होती. 2013-14 ते 2023-24 या कालावधीत, एमएसपी मध्ये किमान परिपूर्ण वाढ मक्यासाठी रु.780/- प्रति क्विंटल होती आणि कमाल पूर्ण वाढ ही कारळासाठी रु.4,234/- प्रति क्विंटल होती.
2004-05 ते 2013-14 या कालावधीत, खरीप विपणन हंगामाअंतर्गत समाविष्ट 14 पिकांची खरेदी 4,675.98 लाख मेट्रिक टन (एलएमटी) होती, तर 2014-15 ते 2023-24 या कालावधीत या पिकांची खरेदी 7.58 लाख मेट्रिक टन होती.
2023-24 च्या उत्पादनाच्या तिसऱ्या सुधारित अंदाजानुसार, देशातील एकूण अन्नधान्य उत्पादन 3,288.6 लाख मेट्रिक टन आणि तेलबियांचे उत्पादन 395.9 लाख मेट्रिक टन वर पोहोचण्याचा अंदाज आहे. 2023-24 मध्ये, तांदूळ, कडधान्ये, तेलबिया आणि पौष्टिक तृणधान्ये/श्री अन्न आणि कापसाचे खरीप उत्पादन अनुक्रमे 1,143.7 एलएमटी, 68.6 एलएमटी, 241.2 एलएमटी, 130.3 एलएमटी आणि 325.2 लाख गाठी असण्याचा अंदाज आहे.
……
