नागपूर (इंडिया दर्पण वृतसेवा) – ‘बाय माझा लवतोय डावा डोळा’ अशा प्रकारचे एक चित्रपट गीत प्रसिद्ध आहे, त्याचप्रमाणे डावा किंवा उजवा डोळा फडफडणे या आशयाचे अनेक गीत आहेत. आपल्याकडे डोळे फडफडणे किंवा मिचकणे म्हणजे चांगले किंवा वाईट आहे, असे समजले जाते, परंतु हा समज चुकीचा आहे. कारण अनेक तज्ज्ञ डॉक्टरांचा असा विश्वास आहे. वास्तविक, डोळ्यांची ही शरीराची एक नैसर्गिक प्रक्रिया आहे ज्याची अनेक कारणे असू शकतात. अशाच काही कारणांबद्दल जाणून घेऊ या…
सहसा डोळे फडफडणे किंवा मिचकावणे हे सामान्य असते आणि काही सेकंद किंवा मिनिटांनंतर ते स्वतःच बरे होते. डॉक्टर बहुतेकदा हे कोणत्याही मोठ्या आजाराचे लक्षण मानत नाहीत. तथापि डोळ्यांना सतत नेहमीच असा लवचिकपणा येत असेल तर ते निश्चितपणे एखाद्या आजाराचे लक्षण असू शकते.
वारंवार आपोआप डोळा मिटणे याला वैद्यकीय भाषेत पापणी मायोकिमिया म्हणतात. डोळे उघडणे आणि बंद करणे यासाठी जबाबदार असणारा डोळा स्नायू (ऑर्बिक्युलर ऑक्युली) काही कारणास्तव त्याच्या नित्यक्रमापेक्षा वेगळ्या पद्धतीने वागू लागतो तेव्हा असे घडते. माणसाच्या शरीराच्या अनेक स्नायूंमध्ये क्रॅम्प, मुरगळणे आणि वेदना होतात, त्याचप्रमाणे डोळ्यांच्या स्नायूंनाही क्रॅम्प आणि चकरा जाणवतात. त्यावेळी ती करत असलेल्या हालचालींवर नियंत्रण ठेवता येत नाही.
नेहमीचा ताण, कॅफिनचे सेवन, थकवा, डोळ्यांमध्ये कोणत्याही प्रकारचे संक्रमण, न्यूरोलॉजी समस्या आदींमुळे असे घडते. वास्तविक, डोळे फडफडणे दोन प्रकारचे असू शकते. प्रथम, अत्यावश्यक ब्लेफेरोस्पाझम जे डोळ्याचे वारंवार फडफडल्यासारखे वाटते, परंतु ते खूप वेगवान घडते. तर दुसरे, हेमिफेशियल स्पॅझम ज्यामध्ये चेहऱ्याच्या एका बाजूचे स्नायू एकमेकांवर आदळतात आणि डोळ्यांवर परिणाम करतात.
डोळे बंद किंवा उघडे ठेवणे याची हलकी सुरुवात करणे आवश्यक आहे. लहानपणी जसे आपली आजी कपड्यांवर फुंकर मारून डोळ्यांवर शेक घ्यायच्या, त्याचप्रमाणे डोळे मिटले की डोळ्यांना मिटलेले राहू द्या किंवा हलकी गरम कपड्यांची फुंकर द्या.
तणावामुळे फक्त डोळे पाणावतात असे नाही, तर त्यामुळे डोळ्यांचे इतर अनेक आजारही माणसाला लवकर येऊ लागतात. अशा स्थितीत ताण कमी करा आणि तुमच्या डोळ्यांची फडफडणे ही थांबेल. चहा, कॉफी, सोडा, चॉकलेट या सर्व गोष्टींमध्ये कॅफीन असते. त्यामुळे डोळ्यांची फडफड वाढू शकते. तुम्ही कॅफिनचे सेवन कमी करा किंवा बंद करा, तुमची डोळे फडफडणे किंवा मिटण्याची समस्या कमी होईल.
डोळ्यांचे स्नायू शिथिल नसतील तर डोळे मिटणे चालूच राहते. यामुळे तुमच्या डोळ्यांचा ताण वाढू शकतो. तुमच्या झोपेच्या चक्राचे नियमित वेळापत्रक बनवा. डोळ्यांच्या समस्या वाढण्याचे कारण म्हणजे कोणत्याही प्रकारचे संसर्ग, डोळे कोरडे होणे, जळजळ, पाणी येणे, डोळे लाल होणे, इत्यादी देखील डोळे फडफडणे, बंद होणे किंवा मिचकावण्याचे कारण असू शकतात.
