मुकुंद बाविस्कर, इंडिया दर्पण वृतसेवा
लहानपणी आपली आई नेहमी म्हणायची की फळे खाल्ल्यानंतर पाणी पिऊ नका, पोटात दुखेल, खोकला होईल, गॅस होईल. तेव्हा खूप तहान लागल्यावरच आई पाणी पिण्यास का नकार देते असे हे मला समजले नाही. कारण पाणी पिण्याच्याबद्दल काही एक नियम आहे का? जेवल्यानंतर तासभर पाणी का पिऊ देत नाहीत. जर या नियमांमुळे हैराण असाल तर एखाद्या तज्ज्ञाशी बोलूया की फळे किंवा इतर काही पदार्थ खाल्ल्यानंतर पाणी न पिण्याची गरज आहे का? फळे खाल्ल्यानंतर पाणी पिणे खरोखरच आरोग्यासाठी हानिकारक ठरू शकते का? हे जाणून घेण्यासाठी आयुर्वेद तज्ज्ञ काय सांगत आहेत ते माहिती करून घेऊ या…
आयुर्वेद तज्ज्ञ सांगतात की, फळे किंवा खाद्यपदार्थ खाल्ल्यानंतर लगेच पाणी प्यायल्यास समस्या उद्भवू शकतात.
फळे खाल्ल्यानंतर पाणी प्यायल्याने आरोग्याला हानी पोहोचते. कारण फळांमध्ये फ्रक्टोज ही नैसर्गिक साखर असते. अशा परिस्थितीत फ्रक्टोजयुक्त पाणी प्यायल्यास पोटाशी संबंधित समस्या उद्भवू शकतात. त्यामुळे फळे खाल्ल्यानंतर किमान एक तास आधी किंवा एक तासानंतर पाणी प्यावे.
फळे खाल्ल्यानंतर पाणी प्यायल्याने पचनसंस्था नीट काम करू शकत नाही, त्यामुळे पोटातील अन्न नीट पचत नाही आणि तुम्हाला गॅस किंवा अॅसिडिटीची समस्या होऊ शकते.
जास्त पाणी असलेली फळे खाल्ल्यानंतर लगेच पाणी पिऊ नका कारण त्यामुळे पोटाशी संबंधित समस्या उद्भवू शकतात आणि शरीराची पीएच पातळी देखील बिघडू शकते. त्यामुळे अन्नपदार्थाचे फॅटमध्ये रूपांतर होऊ लागते. त्यामुळे शरीरातील इन्सुलिनचे प्रमाण कमी होऊन साखरेची पातळीही वाढते.
काही शास्त्रज्ञांच्या मते, कोणत्याही फळानंतर लगेच पाणी प्यायल्याने पोट खराब होऊ शकते. फळांमध्ये भरपूर पाणी, नैसर्गिक साखर फ्रक्टोज आणि फायबर असते. त्यामुळे पोटातील द्रवाची पातळी असंतुलित होते आणि अन्न पचवणारे पाचक रस पातळ होऊ शकतात. त्यामुळे पोटाला अन्न सहज पचत नाही. त्याच वेळी, फळांमध्ये असलेले घटक शरीराच्या आतड्यात उपस्थित सूक्ष्मजीव पसरण्यास आणि गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल ट्रॅक्टवर परिणाम करण्यास मदत करतात.
गोड फळे खाल्ल्यानंतर लगेच पाणी प्यायल्याने खोकला किंवा सर्दी होऊ शकते. त्यामुळे फळे खाल्ल्यानंतर कधीही पाणी पिऊ नका.
तसेच काही खालील पदार्थांनंतर पाणी प्यायल्याने आरोग्याच्या समस्या उद्भवू शकतात..
टरबूज : टरबूज खाल्ल्यानंतर पाणी पिऊ नये. कारण, काही घटक किंवा रचना जठरासंबंधी आगीच्या सामान्य कार्यामध्ये अडथळा आणू शकतात. त्यामुळे आपल्या शरीरातील दोषांचे संतुलनही बिघडू शकते. पाणी आपल्या पोटात शोषण आणि पचन प्रक्रिया मंदावते, त्यामुळे पोटात आम्लता वाढते. संवेदनशील पोट असलेल्यांना टरबूज खाल्ल्यानंतर किंवा नंतर पाणी पिताना देखील अस्वस्थता येऊ शकते.
केळी : केळी खाल्ल्यानंतर पाणी पिण्यास सक्त मनाई आहे. केळी खाल्ल्यानंतर पाणी, विशेषतः थंड पाण्याचे सेवन केल्याने अपचन होऊ शकते. केळी आणि थंड पाण्यामध्ये समान गुणधर्म असतात, जे शरीरावर आघात करतात आणि अपचनास कारणीभूत ठरतात. केळी खाल्ल्यानंतर पाणी पिण्यासाठी किमान 20 मिनिटे थांबण्याचा सल्ला दिला जातो.
पेरू : मीठ आणि मिरपूड टाकून पेरू खाण्याचा आनंद मिळतो. हिवाळ्यात उन्हात बसून पेरू मीठ-मिरपूड घालून खाल्ल्यास चव आणखी वाढते. त्याचबरोबर अनेकदा पेरू मीठ घालून खाल्ल्यानंतर पाणी प्यायची इच्छा होते. पण पेरू खाल्ल्यानंतर पाणी पिऊ नये, कारण त्यामुळे गॅसची समस्या होऊ शकते.
शेंगदाणे : शेंगदाणे खाल्ल्यानंतरही पाणी न पिण्याचा सल्ला दिला जातो. शास्त्रीयदृष्ट्या सिद्ध नसले तरी शेंगदाणे खाल्ल्यानंतर पाणी पिऊ नये. तसेच शेंगदाण्यामध्ये मोठ्या प्रमाणात तेल असते. तेलाचे प्रमाण जास्त असलेले पदार्थ खाल्ल्यानंतर पाणी प्यायल्यास अन्ननलिकेत चरबी साठते, ज्यामुळे खोकला किंवा घशात जळजळ होऊ शकते.
लिंबूवर्गीय फळे: सायट्रिक ऍसिड-समृद्ध फळे ही लिंबूवर्गीय फळे आहेत, ज्यात संत्री, मोसंबी, लिंबू आदि होय, तुम्ही अन्न खाता, तेव्हा पोट प्रतिसादात काही ऍसिड सोडते आणि हे pH पातळी ठरवते. पीएच पातळी बिघडली तर पोटात आम्लपित्त, अपचन किंवा गॅस होऊ शकतो. लिंबूवर्गीय फळे खाल्ल्यानंतर पाणी प्यायल्याने देखील असाच असंतुलन होऊ शकतो आणि अपचन सारख्या समस्या उद्भवू शकतात.
दूध : एक कप कोमट दूध प्यायल्यानंतर लगेचच पाणी प्यायल्यावर पोटदुखी किंवा अस्वस्थतेची तक्रार अनेकजण करतात. दुधानंतर पाणी प्यायल्याने दुधात असलेल्या प्रथिनांच्या पचनाची प्रक्रिया मंदावते आणि पोट आम्लयुक्त होते. दुधाच्या सेवनाच्या प्रतिसादात पाणी पोटात तयार होणारे ऍसिड पातळ करते, ज्यामुळे अधिक ऍसिड प्रभाव निर्माण होतो, ज्यामुळे असंतुलन निर्माण होते.
आइस्क्रीम : खाल्ल्यानंतरही पाणी पिण्याची खूप इच्छा असते. पण असे करताच घसा खवखवण्याची समस्या किंवा दातांमध्ये संवेदना होण्याची समस्या असू शकते. त्यामुळे आईस्क्रीम खाल्ल्यानंतर पाणी पिऊ नये.
भाजलेले चणे : भाजलेले हरभरे खाल्ल्यानंतर कधीही पाणी पिऊ नये. असे केल्याने पोटात दुखू शकते. हरभरा खाल्ल्यानंतर पाणी प्यायल्याने हरभरा नीट पचत नाही आणि पचनक्रिया बिघडते. त्यामुळे पोटदुखीचा त्रास होतो.
