विशेष प्रतिनिधी, मुंबई
सूर्यावरून उठलेले सोलर स्टॉर्म जवळपास ताशी १ लाख ६० हजार किलोमीटर वेगाने पृथ्वीच्या दिशेने येत आहे. हे वादळ पृथ्वीला धडकण्याची दाट शक्यता व्यक्त होत आहे. स्पेसवेदर या संकेतस्थळाने दिलेल्या एका माहितीनुसार हे स्टॉर्म पृथ्वीवर आदळल्यानंतर कुणाच्याही जीवाला धोका होणार नाही, तर अत्यंत आल्हाददायक किरणांचा अनुभव घेण्याची संधी मिळणार आहे. हा प्रकाश उत्तर किंवा दक्षीणेकडे राहणाऱ्या लोकांना रात्री बघायला मिळणार आहे. मात्र हे वादळ जीपीएस, मोबाईल, सॅटेलाईट टीव्ही, रेडिओ फ्रिक्वेन्सीवर चालणारे उपकरण आदींवर परिणाम करू शकतात.
पृथ्वीची एक मॅग्नेटिक कक्षा तयार करण्यात आली आहे. ही कक्षा सूर्यावरून निघणाऱ्या धोकादायक किरणांपासून पृथ्वीचे रक्षण करते. एखादे वेगवान किरण पृथ्वीच्या दिशेने आले तर मॅग्नेटिक कक्षा त्याला रोखते. अशी किरणे येताना दिसली की मॅग्नेटिक फिल्ड कांद्याच्या छिलट्यांप्रमाणे उघडायला लागते. असे जवळपास ६ ते १२ तास चालते.
काही दिवसांनी मॅग्नेटिक फिल्ड स्वतःहून पूर्वपदावर येते. हल्ली सारेकाही तंत्रज्ञानावर आधारित आहे. हवामान खराब असले की तंत्रज्ञान काम करीत नाही. सोलर स्टॉर्मच्या दरम्यान पृथ्वीवर अत्यंत तीक्ष्ण आणि वेगवान किरणांचा प्रवाह होतो. त्यामुळे बरेचदा पॉवर ग्रीडसुद्धा निकामी ठरते. काही ठिकाणी तेल आणि गॅसच्या पाईपलाईनवरही परिणाम होतो.
हायफ्रिक्वेन्सी रेडिओ कम्युनिकेशनवर याचा परिणाम झाल्याने जीपीएसदेखील काम करणे बंद करते. पण हे सोलर स्टॉर्म किती वेळ राहते, असाही प्रश्न येतो. हे वादळ काही मिनीटांसाठी किंवा तासांसाठी असले तरीही पृथ्वीच्या मॅग्नेटिक फिल्डवर त्याचा प्रभाव अनेक आठवडे राहतो.
काय म्हणते विज्ञान
सोलर स्टॉर्म हे पृथ्वीचे मॅग्नेटिक फिल्ड आणि एखादे तरंग किंवा ढगांच्या मॅग्नेटिक फिल्ड यांच्यात टक्कर झाली की सोलर स्टॉर्म निर्माण होतो. ब्रह्मांडाच्या सुरुवातीला सूर्यावर वादळ उठायची असे सांगितले जाते. नवी काही संशोधने तर जीवाची उत्पत्ती होण्यात अश्या वादळांचीही मोलाची भूमिका होती असे म्हणतात.
