गणेशोत्सव विशेष
देशातील सुप्रसिद्ध गणेश मंदिर
कोट्टारक्करा श्री महागणपती क्षेत्रम
कोट्टारक्करा श्री महागणपती क्षेत्रम हे दक्षिण भारतातील गणेश क्षेत्र आहे. केरळमधील कोल्लमपासून २५ किमी अंतरावर असलेल्या कोट्टारक्करा येथे हे गणपती मंदिर आहे. अतिशय प्राचीन आणि सर्वांत जुने महागणपती मंदिर आहे. या महागणपती क्षेत्रा विषयी लेख मराठीत प्रथमच प्रसिद्ध होत आहे.
मुख्य मंदिर
कोट्टारक्करा श्री महागणपती मंदिरात भगवान शिव ,देवी पार्वती , भगवान गणेश , भगवान मुरुगन , भगवान अय्यप्पन आणि नागराज यांच्या मूर्ती आहेत.जरी मुख्य दैवत भगवान शिव असले तरी मुख्य प्राधान्य त्याचा पुत्र भगवान गणेशाला दिले जाते . देवी पार्वती आणि भगवान गणेश वगळता सर्व देवता पूर्वेकडे तोंड करुन स्थापन केलेल्या आहेत.मंदिरातील मुख्य धार्मिक विधी म्हणजे उन्नियप्पम उदयस्थानपूजा, महागणपती होमम आणि पुष्पांजली . येथे बनवलेले उन्नियप्पम खूप प्रसिद्ध आहे.
श्री गणपती
गणपति हा गणांचा नेता आहे, म्हणजे गट, जमाती, वंश, सैन्य, एस्कॉर्ट्सचा नेता आणि म्हणून भगवान शिवाच्या पुत्राचे वर्णन सर्वोच्च नेता (विनायक) म्हणून केले जाते. त्याला विघ्नेश्वर – सर्व अडथळ्यांचा स्वामी म्हणूनही ओळखले जाते. ही नावे स्पष्टपणे दर्शवतात की तो सर्व परिस्थितींचा स्वामी आहे.
या गणपतीचे रूप गणपतीला पिवळ्या कातडीचे, मोठे गोलाकार पोट, गजमुख, चार हात, मोठे कान, तेजस्वी चमकणारे डोळे असे दर्शविले जाते.
भगवान विनायकाच्या उत्पत्तीबद्दल अनेक कथा प्रचलित आहेत. वराहपुराणानुसार, एकेकाळी देवांनी भगवान शिवाजवळ जाऊन सर्व अडथळे दूर करू शकणार्‍या बाळाची गरज त्यांच्यासमोर सादर केली. पार्वती देवीच्या संमतीने शिवाने या प्रस्तावाला होकार दिला.आणि तिने एका सुंदर बाळाला जन्म दिला. भगवान शिवांनी त्याचे नाव गणेश ठेवले आणि त्यांनी गणेशाला आशीर्वाद दिला की, “तुझे स्थान सर्व गणांपेक्षा श्रेष्ठ असेल. सर्व देवता गणेशाचे महत्त्व मान्य करतील !”
स्कंदपुराण सांगते की देवी पार्वतीच्या शरीरातून जमा झालेल्या मळा गणपतीची निर्मिती झाली. देवीने चार हातांनी एक विलक्षण हत्ती-डोके असलेला प्राणी निर्माण केला आणि त्याला स्वर्गात चालत असलेल्या चंद्रप्रतिष्ठेच्या प्रवेशद्वाराचे रक्षण करण्यासाठी नियुक्त केले.
पद्मपुराणानुसार, पार्वतीला, देवाच्या सर्व सृष्टीप्रमाणेच, सर्व सद्गुणांचे मूर्त स्वरूप असलेल्या पुत्राला जन्म देण्याची इच्छा होती. यासाठी तिने तिच्यासमोर प्रकट झालेल्या विष्णूची प्रार्थना केली. तिच्या पोटी जन्म घेऊन त्याने तिची इच्छा पूर्ण केली. अशा प्रकारे पार्वतीला जन्मलेला मुलगा म्हणजे गणपती.
कसे जावे
कोल्लायाम जिल्ह्यात कोट्टारक्करा तालुका आहे. कोट्टारक्करा श्री महागणपती मंदिरात जाण्यासाठी जवळचे विमानतळ कोचीन आहे. येथून १०.७ किमी अंतरावर मंदिर आहे. एर्नाकुलम हे रेल्वे स्टेशन मंदिरापासून ११८ किमी अंतरावर आहे. तसेच केरळमधील बस मार्ग अतिशय चांगले आहेत.
गणेशोत्सव विशेष-२०२३
देशांतील सुप्रसिद्ध गणेश मंदिरं-६
संकलन व सादरकर्ते- विजय गोळेसर
मोबाईल-९४२२७६५२२७
Ganeshotsav Famous Temple kottarakara ganapathy by Vijay Golesar
