गणेशोत्सव विशेष
देशातील सुप्रसिद्ध गणेश मंदिर
तिरुचिरापल्लीचे रॉकफोर्ट मंदिर
देशांतील सर्वांत सुप्रसिद्ध गणेश मंदिरं या विशेष लेखमालेत आज आपण तिरुचिरापल्ली येथील उच्ची पिल्लयार रॉकफोर्ट मंदिराचा परिचय करुण घेणार आहोत.
उची पिल्लयार मंदिर, ज्याला अरुल्मिगु तयुमाना स्वामी मंदिर किंवा रॉकफोर्ट मंदिर म्हणूनही ओळखले जाते , हे तिरुचिरापल्ली, तमिळनाडू येथील भगवान गणेशाला समर्पित असलेले सुप्रसिद्ध मंदिर आहे.
रॉकफोर्ट टेंपल कॉम्प्लेक्सिटीमध्ये तीन मंदिरे आहेत, यापैकी दोन मंदिरं भगवान गणेशाला समर्पित आहेत. मणिक्का विनयगर मंदिर पायथ्याशी आणि उची पिल्लेयार मंदिर रॉकफोर्ट मंदिराच्या शीर्षस्थानी आहे.
पौराणिक कथेनुसार, श्रीरंगममध्ये रंगनाथस्वामी देवतेची स्थापना केल्यानंतर राजा गणेश विभीषणापासून दूर गेला तो हा खडक म्हणजेच रॉकफोर्ट मंदिर आहे. ऐतिहासिक सूत्रांनुसार, डोंगरी किल्ल्याचे मंदिर महेंद्र पल्लव-गुणपारण यांच्या मार्गदर्शनाखाली सहाव्या शतकात बांधले गेले होते. उची पिल्लैयार मंदिर रॉक फोर्ट हिलच्या शिखरावर आहे .
उची पिल्लैयार मंदिर 273 फूट उंच असून मंदिरात जाण्यासाठी 400 पायऱ्या चढून जावे लागते. अर्ध्या रस्त्यात श्री त्युमानवर मंदिर लागते. चढाई आव्हानात्मक असली तरी, मंद वाऱ्याची झुळूक जास्त दबाव न घेता चढण्याची आपली ऊर्जा ताजीतवानी करते.
उची विनायकर मंदिरापासून संपूर्ण तिरुचिरापल्ली आणि श्रीरंगम मंदिराचे विहंगम दृश्य प्रेक्षणीय आहे.येथील मुख्य आकर्षण हे निसर्ग संपन्न विहंगम दृष्य नजरेत साठून ठेवणे हेच आहे.
इतिहास
सीतेला रावणाच्या बंदिवासातून सोडवून भगवान राम अयोध्येला परतले तेव्हा सुग्रीव, हनुमान आणि विभीषण हे राज्याभिषेक सोहळ्यात सहभागी होण्यासाठी रामासोबत आले होते.
श्री रामाची भेट म्हणून श्री रंगनाथाची मूर्ती घेऊन विभीषण दक्षिणेत आला . कावेरी नदीचे आकर्षण आणि निसर्गरम्य वातावरण यामुळे त्याला थोडा वेळ आराम करावासा वाटला. तेथे गणेश लहान मुलाच्या वेशात आला होता.
त्यांनी मुलाला रंगनाथाची मूर्ती परत घेण्यास सांगितले. विभीषणाची वाट पाहिल्यावर त्या मुलाने मूर्ती ठेवली. मुलगा बेपत्ता असल्याचे पाहून विभीषणाला धक्काच बसला.
पुतळा हलवण्यासाठी त्यांनी सर्व शक्ती पणाला लावली पण अपयश आले. अशाप्रकारे, भगवान रंगनाथाने श्रीलंकेला जाऊन आपला प्रवास कमी केला आणि श्री रंगाला आपले निवासस्थान म्हणून निवडले.
विभीषणाने त्या मुलाला टेकडीवर पाहिले आणि त्याच्या डोक्यावर प्रहार केला, त्याची जखम विनायकाच्या मूर्तीवर अजूनही दिसते. त्यामुळे उची पिल्लयार मंदिरात भगवान गणेश आणि रंगनाथ आपल्या कृपेने राज्य करतील.
रॉकफोर्ट मंदिर
आदिशेष आणि वायु यांच्यात त्यांच्या गुणवत्तेचे वर्चस्व निश्चित करण्यासाठी तीव्र स्पर्धा होती , अशा परिस्थितीत कैलास पर्वत हिंसकपणे हादरला होता. आदिशेषू उडवत असताना हवेने डोंगर फोडल्याने येथे एक भाग पडला.
तिरुचिरापल्ली हे नाव कसे पडले
या शहराला तिरुचिरापल्ली हे नाव कसे पडले याविषयी एक कथा सांगितली जाते. प्राचीन काळी तिरिशिरा नावाचा तीन डोक्यांचा राक्षस या भागात रहत होता.तो मोठा कट्टर शिवभक्त होता. भगवान शिवाची तपश्चर्या करत असे. बरीच वर्षे उलटली तरी, भगवान शिवाने त्यांच्या तपाची चाचणी घेण्यासाठी त्याला दर्शन देण्यास विलंब केला.
तेंव्हा तितिशिराने आपली दोन डोकी यज्ञाच्या कुंडात टाकली आणि तिसरे टाकणार तोच भगवान शंकर त्याच्या समोर प्रकट झाले आणि त्यांनी त्याचे मस्तक पूर्ववत केले. तिरिशिराने विनंती केल्यानुसार, भगवान शिवाने तिरिसिरा नाथर (तिरिसिरा राक्षसाच्या कथेवर आधारित) च्या वतीने येथे राहण्याचे मान्य केले. तेव्हापासून या ठिकाणाला तिरिशिरामलाई असे म्हणतात आणि आता तिरुचिरापल्ली म्हणून ओळखले जाते .
उची पिल्लयार रॉकफोर्ट मंदिर
रॉकफोर्ट मंदिराव्यतिरिक्त, त्रिचीमध्ये श्रीरंगम, कोल्लीडम ब्रिज, कल्लानाई, अवर लेडी ऑफ लॉर्डेस चर्च आणि बटरफ्लाय पार्क यांसारखी इतर अनेक आकर्षणे आहेत.
उची पिल्ल्यार मंदिराच्या वेळा
उची पिल्लयार मंदिराची वेळ सकाळी ६ ते रात्री ८ पर्यंत आहे
उची पिल्लयार मंदिराच्या पूजेच्या वेळा
रोज सहा पूजा अर्पण केल्या होत्या.
ड्रेस कोड:
उची पिल्लैयार मंदिरात कोणत्याही पारंपरिक ड्रेस कोडला परवानगी आहे. पूजा करताना पारंपारिक ड्रेस कोड अनिवार्य आहे.
उची पिल्लयार रॉकफोर्ट मंदिरात कसे जायचे?
रस्ता: मंदिर सेंट्रल बस स्थानकापासून 5 किमी अंतरावर आहे आणि ते चथिराम बस स्थानकापासून 1.0 किमी अंतरावर आहे. मंदिर त्रिची मेन गेटपासून ५०० मीटर अंतरावर आहे. त्रिची बस स्थानकापासून मंदिरापर्यंत बसची नियमित व्यवस्था आहे.
सर्वात जवळचे रेल्वे स्टेशन त्रिची येथे आहे, 5 किमी अंतरावर आहे.
हवाई : सर्वात जवळचे विमानतळ त्रिची येथे आहे, 8.4 किमी अंतरावर आहे.
पत्ता
अरुल्मिगु थायुमाना स्वामी मंदिर
मलाइकोट्टाई, त्रिची – 620 002
गणेशोत्सव २०२३
देशातील सुप्रसिद्ध गणेश मंदिरं -१२
संकलन व सादरकर्ते – विजय गोळेसर
Ganeshotsav Famous Ganesh Temple Tamil Nadu Rock Fort Vijay Golesar
