गणेशोत्सव विशेष
देशातील सुप्रसिद्ध गणेश मंदिरं
मोती डुंगरी जयपूर
मोती डुंगरी गणेश मंदिर जयपूर , राजस्थान येथे आहे . जयपूरमध्ये हिंदू धर्माशी संबंधित अनेक देवदेवतांची मंदिरे आहेत . म्हणून याला ‘छोटी काशी’ असेही म्हणतात. मोती डुंगरी गणेश मंदिर हे जयपूरच्या प्रसिद्ध मंदिरांपैकी एक आहे. भाविकांची त्यावर विशेष श्रद्धा आहे. जयपूर आणि आसपासच्या भागातील भाविक प्रत्येक नवीन कामाची सुरुवात मोती डुंगरी गणेश मंदिरापासून करतात. येथे उजव्या सोंडेची श्रीगणेशाची शेंदुर चर्चित मोठी मूर्ती आहे..
मोती डुंगरी हे जयपूर, राजस्थान येथे गणेश देवाला समर्पित हिंदू मंदिर संकुल आहे. हे 1761 मध्ये सेठ जय राम पल्लीवाल यांच्या देखरेखीखाली बांधले गेले. हे मंदिर शहरातील एक लोकप्रिय पर्यटक आकर्षण आहे.
गणपतीचे मोती डुंगरी मंदिर त्याच्या दैवी शक्तीसाठी प्रसिद्ध आहे. येथे वर्षभर पर्यटक आणि पर्यटकांची गर्दी असते. गणेश चतुर्थी, कृष्ण जन्माष्टमी, अन्नकुट आणि पौष बडा यांसारख्या सणांमध्ये हे मंदिर आकर्षणाचे केंद्र आहे. शहराच्या समृद्ध सांस्कृतिक वारशाचा आस्वाद घेण्यासाठी विद्वान आणि वास्तुविशारद येथे येतात. उत्सवाच्या तयारीत हजारो भक्त सहभागी होतात आणि गणेशाला नमस्कार करतात.
आकर्षणाचे प्रमुख कारण असलेली गणेशमूर्ती पर्यटकांच्या आकर्षणाचे केंद्र आहे. दर बुधवारी जत्रा आयोजित केली जाते. देवतांची पूजा गौडी वैष्णव (चैतन्य वैष्णव किंवा हरे कृष्ण) परंपरेनुसार केली जाते. एका दिवसात 7 दर्शनांची व्यवस्था केली जाते आणि देवतेच्या प्रत्येक सुशोभित देखाव्यासाठी वेगवेगळ्या प्रार्थना (भजन) असतात.
मोती डुंगरी गणेश मंदिर हे सेठ जय राम पालीवाल यांनी अठराव्या शतकाच्या सुरुवातीला बांधले होते आणि ते जयपूरमधील सर्वात लोकप्रिय पर्यटन स्थळांपैकी एक आहे. जयपूरच्या मध्यभागी वसलेले, मोती डुंगरी मंदिर एका लहान टेकडीवर वसलेले आहे आणि एका मोहक राजवाड्याने वेढलेले आहे. अलिकडच्या काळात, राजमाता गायत्री देवी या राजवाड्याचे निवासस्थान होते, परंतु आता, मंदिर हे एकमेव पर्यटन स्थळ असल्याने राजवाडा लोकांसाठी बंद आहे. या ठिकाणाचे वैशिष्ट्य म्हणजे गणपतीचे प्रसिद्ध मंदिर, ज्याला जयपूरचे रहिवासी आणि जगभरातील इतर पर्यटक वारंवार भेट देतात.
इतिहास
पौराणिक कथांनुसार, मेवाडचा राजा प्रदीर्घ प्रवास करून आपल्या महालात परतत असताना बैलगाडीत गणपतीची मूर्ती सोबत घेऊन जात होता. बैलगाडी ज्या ठिकाणी पहिल्यांदा थांबते त्या ठिकाणी मूर्तीचे मंदिर करण्याचा त्यांचा विचार होता. ते मोती डुंगरी पॅलेसच्या पायथ्याशी थांबले आणि मंदिराभोवती भारतीय वारसा आणि संस्कृतीचे प्रदर्शन करणारे मंदिर बांधण्यात आले.
त्या वास्तुकलेच्या अनुकरणाच्या तुलनेत हा वाडा स्कॉटिश वाड्यासारखा दिसतो. मंदिर दगडात कोरलेले आहे आणि इमारतीच्या दगडांवर जाळीच्या कामाने कोरलेले आहे, ते भारतीय कला आणि संस्कृतीचे भव्य वास्तुकलेचे उदाहरण आहे. अभ्यागतांना केवळ ठराविक वेळेतच गणपतीचे दर्शन घेता येते. गणेश चतुर्थीच्या सणाच्या वेळी मंदिरे दिवसभर भाविकांच्या गर्दीने सजलेली असतात.
सिंदूर-रंगीत गणेशाची सोंड उजवीकडे आहे. भक्त दरवर्षी गणेशाला किमान १.२५ लाख लाडू मिठाई अर्पण करतात. मंदिर परिसरात दर बुधवारी जत्रेचे आयोजन केले जाते.
मोती डुंगरी किल्ला संकुलात एक शिवलिंग (देव शिवाचे प्रतीक) आहे , जे महाशिवरात्रीला वर्षातून एकदा खुले होते . लक्ष्मी नारायण देवतांना समर्पित असलेले बिर्ला मंदिर मंदिर गणेश मंदिराच्या दक्षिणेला आहे.
मंदिर जयपूरपासून ६ किमी अंतरावर आहे. जयपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ हे सर्वात जवळचे विमानतळ आणि गांधी नगर , जवळचे रेल्वे स्टेशन आहे.
गणेशोत्सव विशेष २०२३
देशांतील सुप्रसिद्ध गणेश मंदिरं -४
संकलन व सादरकर्ते- विजय गोळेसर
मोबाईल-९४२२७६५२२७
Ganeshotsav Famous Ganesh Temple Moti Dungri Jaipur Vijay Golesar
