ठाणे (इंडिया दर्पण वृतसेवा) – कर्मचारी राज्य विमा योजना (ESI) ही एक बहुआयामी सामाजिक सुरक्षा योजना आहे, संघटित क्षेत्रातील ‘कर्मचाऱ्यांना’ सामाजिक-आर्थिक सुरक्षा प्रदान करण्यासाठी स्थापन केलेली आहे. ESI योजना एका वैधानिक कॉर्पोरेट संस्थेद्वारे प्रशासित केली जाते. त्याला कर्मचारी राज्य विमा निगम (ESIC) म्हणतात. ही संस्था कर्मचारी आणि त्यांच्या कुटुंबातील सदस्यांना वैद्यकीय सेवा पुरवते. अधिकृत आकडेवारीनुसार, सुमारे 10.28 लाख नवीन सदस्य नोव्हेंबर 2021 मध्ये ESIC द्वारे चालवल्या जाणार्‍या सामाजिक सुरक्षा योजनेत सामील झाले. जे मागील महिन्यात (ऑक्टोबर) 12.39 लाख होते. कर्मचारी राज्य विमा महामंडळ (ESIC) मध्ये एकूण नवीन नोंदणी एप्रिलमध्ये 10.78 लाख, मे महिन्यात 8.91 लाख, जूनमध्ये 10.68 लाख, जुलैमध्ये 13.42 लाख, ऑगस्टमध्ये 13.47 लाख आणि सप्टेंबर 2021 मध्ये 13.57 लाख होती.
कोण पात्र आहे?
ESIC नुसार, दि. 1 जानेवारी 2017 पासून कर्मचार्‍याच्या कव्हरेजसाठी मासिक वेतन मर्यादा 21,000 रुपये प्रति महिना आहे. पात्र कर्मचाऱ्यांची ESIC मध्ये नोंदणी करणे ही नियोक्त्याची जबाबदारी आहे. यासाठीचे योगदान कामगारांच्या कमाई क्षमतेवर त्यांच्या वेतनाच्या निश्चित प्रमाणात आधारित आहे. परंतु, वैयक्तिक गरजांच्या आधारावर भेदभाव न करता सर्वांना सामाजिक सुरक्षा लाभ प्रदान केले जातात.
फायदे
वैद्यकीय-विमाधारक व्यक्ती आणि त्याच्या कुटुंबातील सदस्यांना ज्या दिवसापासून तो विमायोग्य नोकरीत प्रवेश करतो त्या दिवसापासून त्यांना संपूर्ण वैद्यकीय सेवा पुरविली जाते. विमाधारक व्यक्ती आणि त्याच्या किंवा तिच्या कुटुंबातील सदस्यांच्या उपचारासाठी खर्चाची कमाल मर्यादा नाही. सेवानिवृत्त आणि कायमस्वरूपी अपंग विमाधारक व्यक्ती आणि त्यांच्या जोडीदारांना 120 रुपये नाममात्र वार्षिक प्रीमियमवर वैद्यकीय सेवा प्रदान केली जाते.
आजारपणात लाभ
विमा धारक कामगारास प्रमाणित आजाराच्या कालावधीत वर्षातील जास्तीत जास्त 91 दिवसांच्या कालावधीसाठी त्याच्या वेतनाच्या 70 टक्के दराने रोख प्रतिपूर्ती म्हणून आजारपणाचा लाभ देय आहे. या लाभासाठी पात्र होण्यासाठी, विमाधारक कामगाराने 6 महिन्यांच्या योगदान कालावधीत 78 दिवसांचे योगदान देणे आवश्यक आहे.
मातृत्व लाभ
मातृत्व लाभ हे मातृत्व किंवा गर्भधारणेसाठी मागील वर्षातील 70 दिवसांच्या योगदानाच्या अधीन असलेल्या पूर्ण वेतन दराने 26 आठवड्यांसाठी देय आहे, जे वैद्यकीय सल्ल्यानुसार आणखी एक महिन्याने वाढवले जाऊ शकते. याशिवाय, अपंगत्व यासह अवलंबितांच्या बाबतीतही ही योजना फायदेशीर आहे. एवढेच नाही तर अंत्यसंस्काराचा खर्च आणि प्रसूती खर्चाचीही तरतूद आहे.
