मुंबई – कोरोना महामारीचा उद्रेक होऊन सुमारे दोन वर्षे उलटून गेल्यानंतर संपूर्ण जग त्याच्या विविध नव्या प्रकारांशी सतत झुंजताना दिसत आहे. आता कोरोना विषाणूच्या एका नवीन प्रकारामुळे जगभरामध्ये पुन्हा एकदा घबराट पसरली आहे. भीती निर्माण करणाऱ्या या विषाणूच्या नव्या प्रकाराचे नाव आहे ओमिक्रॉन.
जागतिक आरोग्य संघटनेच्या (WHO) च्या समितीने कोरोना विषाणूच्या नवीन स्वरूपाला ‘ओमिक्रॉन’ असे नाव दिले आहे. समितीने त्याला ‘अत्यंत संसर्गजन्य चिंताजनक प्रकार’ असे म्हटले आहे. यापूर्वी या श्रेणी मध्ये कोरोना विषाणूचे डेल्टा स्वरूप होते. डेल्टामुळे युरोप आणि अमेरिकेतील अनेक भागांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर लोकांना आपला जीव गमवावा लागला होता. आता या नव्या प्रकारावर लस किती प्रभावी आहे याचा अंदाज लावणेही कठीण आहे.
विषाणूचे नवीन रूप
नवीन स्वरूपाचा प्रसार रोखण्यासाठी जगातील विविध देश दक्षिण आफ्रिकी देशांकडून प्रवास निर्बंध लादत आहेत. जागतिक आरोग्य संघटनेच्या सल्ल्यानुसार ऑस्ट्रेलिया, ब्राझील, कॅनडा, इराण, जपान, थायलंड, अमेरिका, युरोपियन युनियन देश आणि ब्रिटनसह अनेक देशांनी दक्षिण आफ्रिकन देशांमधून प्रवासावर निर्बंध लादले आहेत. विमानसेवा बंद झाल्यानंतरही हा प्रकार पसरत असल्याचे पुरावे आहेत.
अनेक देशात प्रसार
बेल्जियम, इस्रायल आणि हाँगकाँगमधील प्रवाशांमध्ये नवीन प्रकरणे नोंदवली गेली आहेत. कदाचित जर्मनीतही एक प्रकरण नोंदवले गेले असेल. दक्षिण आफ्रिकेतून येणाऱ्या दोन विमानांमध्ये 61 प्रवाशांना कोविड-19 ची लागण झाल्याचे आढळल्यानंतर हॉलंडमधील अधिकारी रीडिझाइनची चौकशी करत आहेत.
किती धोकादायक
डब्ल्यूएचओने म्हटले आहे की, ओमिक्रॉनचे वास्तविक धोके अद्याप समजलेले नाहीत, परंतु प्राथमिक पुरावे सूचित करतात की, पुन्हा संसर्ग होण्याचा धोका हा इतर अत्यंत संसर्गजन्य प्रकारांपेक्षा जास्त आहे. त्यामुळे ज्यांना COVID-19 ची लागण झाली आहे आणि त्यातून बरे झाले आहेत त्यांना पुन्हा संसर्ग होऊ शकतो. तथापि, सध्याच्या लशी त्याविरूद्ध कमी प्रभावी आहेत की नाही हे जाणून घेण्यासाठी काही आठवडे लागतील. डब्ल्यूएचओसह वैद्यकीय तज्ञांनी पॅटर्नचा तपशीलवार अभ्यास करण्यापूर्वी अति-प्रतिक्रिया करण्यापासून सावधगिरी बाळगली आहे.
नेमका हा प्रकार काय आहे
या नवीन प्रकाराचे औपचारिक नाव B.1.1.529 आहे. दक्षिण आफ्रिकेच्या नॅशनल इन्स्टिट्यूट फॉर कम्युनिकेबल डिसीजेस (NICD) ने आतापर्यंत 22 प्रकरणे समोर आणलीआहेत. तसेच ते प्रथम दक्षिण आफ्रिकेत सापडले. या प्रकारात अनेक उत्परिवर्तन आहेत आणि ते व्हायरसच्या कार्यपद्धतीत मोठे बदल घडवून आणू शकतात. या संस्थेने असेही म्हटले आहे की, जीनोमिक विश्लेषण सुरू आहे आणि आणखी प्रकरणे समोर येऊ शकतात. वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशनच्या कोविड-19 तांत्रिक टीमच्या प्रमुख मारिया व्हॅन कारखोव्ह यांनी सांगितले की, हा प्रकार दक्षिण आफ्रिकेत आढळला आहे.
नाव कसे मिळाले
ग्रीक वर्णमालेतील शब्दांनुसार नवीन प्रकारांची नावे देते. ओमिक्रॉन हा ग्रीक वर्णमालेतील 15 वा शब्द आहे. WHO ने कोणत्याही प्रकाराला आधीच्या 2 शब्दाचे नाव दिलेले नाही. हे दोन्ही वगळलेले शब्द Nu आणि Xi अशी नावे आहेत. चीनचे राष्ट्राध्यक्ष शी जिनपिंग यांच्या नावाशी साधर्म्य असल्याने शी हा शब्द वगळण्यात आल्याचे बोलले जात आहे. त्याच वेळी, नवीन उच्चारामुळे नवीन ( न्यू ) हा शब्द वगळण्यात आले आहे.
या देशांमध्ये संसर्ग
ओमिक्रॉन प्रकार गेल्या चार दिवसांत 8 देशांमध्ये पोहोचला आहे. यामध्ये दक्षिण आफ्रिका, इस्रायल, इटली, हाँगकाँग, बोत्सवाना, बेल्जियम, जर्मनी, झेक प्रजासत्ताक आणि यूके यांचा समावेश आहे. मात्र दिलासादायक बाब आहे की, या नवीन प्रकाराचे भारतात आतापर्यंत कोणतेही प्रकरण नोंदवले गेले नाही. तरीही केंद्राने सर्व राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांना सतर्क राहण्याचे आवाहन केले आहे. शनिवारी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी या प्रकाराचा धोका ओळखून उच्च प्रोफाइल बैठक घेतली आणि अधिकाऱ्यांना आंतरराष्ट्रीय उड्डाणांबाबत घेतलेल्या निर्णयाचा पुनर्विलोकन करण्याचे निर्देश दिले.
ओमिक्रॉनवर लस
AstraZeneca, Moderna, Novavax आणि Pfizer यासह अनेक औषध कंपन्यांनी सांगितले की, Omicron समोर आल्यानंतर पुन्हा डिझाइनशी जुळवून घेण्यासाठी त्यांच्याकडे लसींची योजना आहे. तथापि, फायझरने असेही म्हटले आहे की, ओमिक्रॉनवर त्याची लस किती प्रभावी असेल हे सांगता येणार नाही. त्याच वेळी, ऑक्सफर्ड लस समूहाचे संचालक प्रोफेसर अँड्र्यू पोलार्ड यांनी आशा व्यक्त केली की, सध्याच्या लशी ओमिक्रॉन फॉर्ममुळे होणारे गंभीर आजार रोखण्यासाठी प्रभावी ठरू शकतात. AstraZeneca लस ऑक्सफर्ड लस समूहाने विकसित केली आहे.
