शेतकऱ्यांनो, पीक विम्यात फसवणूक झालीय? काही शंका आहे? तातडीने या नंबरवर संपर्क करा

इंडिया दर्पण विशेष लेखमाला 
– जागो ग्राहक जागो –
शेतकरी राजा विमा आपल्या हक्काचा!

अतिवृष्टीमुळे शेतीचे आतोनात नुकसान झाले आहे. त्यामुळे पीक विमा सध्या चर्चेत आहे. अद्यापही या विम्याबाबत समज-गैरसमज आहेत. तर, काही शेतकऱ्यांचे याबाबत अतिशय कटू अनुभव आहेत. त्यामुळे याविषयी सविस्तरपणे जाणून घेणे आवश्यक आहे…

शेतकरी ग्राहक आपण पिकाचा विमा काढला असेल व सध्या अवकाळी, जास्तीच्या पावसाने आपले नुकसान झाले असेल तरीही विमा कंपनीने क्लेम मंजूर केला नसेल किंवा अगदीच तोकडी रक्कम नुकसान भरपाई पोटी दिली असेल तर शेतकरी वर्गास त्यांची योग्य ती विमा रक्कम मिळवून देणे साठी अखिल भारतीय ग्राहक पंचायत चे कार्यकर्ते आपणास मोफत मार्गदर्शन करतील.

ग्राहक राजा, नुकसान विमा कंपनीने नुकसान भरपाई दिली नाही तर आधी विमा कंपनीला नोटीस द्या, एक प्रत जिल्हा कृषी अधिकारी यांना द्या. नोटीस मध्ये १५ दिवसात नुकसान भरपाई द्यावी असे लिहावे. आपण किती हप्ता भरला आहे त्याच्या प्रमाणात नुकसान भरपाई मागा. शिवाय विलंबापोटी व्याज आणि मानसिक त्रासापोटी काही रक्कम अवश्य मागा.
त्यानंतर देखील आपणास विमा कंपनीने पैसे दिले नाही तर आपण जिल्हा ग्राहक आयोग यांचेकडे तक्रार दाखल करू शकता. आपणास तक्रार विना वकील आणि नाममात्र फी मध्ये दाखल करता येते. आपणास ग्राहक आयोग नक्की न्याय देईल. याबाबत आपणास मोफत मार्गदर्शन हवे असेल तर अखिल भारतीय ग्राहक पंचायतशी संपर्क साधा!

प्रधान मंत्री पीक विमा योजना बाबतची माहिती आपल्या साठी खाली देत आहे.
भारत सरकारने प्रधान मंत्री पीक विमा योजना ही आपल्यासाठीच आणली आहे.
मोठ्या आणि अनपेक्षित नुकसानाच्या संभाव्यतेपासून तुमचे संरक्षण करण्याचे हे एक चांगले साधन आहे.
आर्थिक आपत्ती ओढवली असेल तर आपल्याला मदत मिळू शकते तिही हक्काची.
सर्व अनपेक्षित संकटांमुळे उद्भवणार्‍या अनिश्चिततेमुळे शेतक-यांना आर्थिक नुकसानीपासून संरक्षण करण्यासाठी सरकार विमा कंपनीना काही पैसे देते आणि शेतकरी नाममात्र रक्कम देतात.
शेतकरी रक्कम देतात त्यामुळे तो विमा कंपनीचा ग्राहक असतो.

कृषी क्षेत्रातील शाश्वत उत्पादनास समर्थन देणे, अनपेक्षित घटनांमुळे होणारे नुकसान सहन करणार्‍यासाठी शेतकर्‍यांना आर्थिक सहाय्य प्रदान करणे, शेतकर्‍यांचे उत्पन्न स्थिर ठेवण्यासाठी, शेतकऱ्यांना नाविन्यपूर्ण आणि आधुनिक कृषी पद्धतींचा अवलंब करण्यास प्रोत्साहित करणे, कृषी क्षेत्राला पतपुरवठा सुनिश्चित करणे, अन्न सुरक्षा, पीक वैविध्य आणि कृषी क्षेत्राची वाढ आणि स्पर्धात्मकता वाढवण्यासोबतच शेतकऱ्यांना उत्पादन धोक्यांपासून संरक्षण देण्यास हातभार लावणे या साठी ही विमा योजना सरकारने आणली आहे.

पाऊस, तापमान, दव, आर्द्रता इत्यादी हवामान घटकांच्या प्रतिकूल परिस्थितीमुळे होणारे नुकसान पोटी आपणास विम्याची रक्कम मिळवणे साठी यात तरतूद आहे.
अन्न पिके (तृणधान्ये, बाजरी आणि कडधान्ये), 2) तेलबिया, 3) वार्षिक व्यावसायिक / वार्षिक बागायती पिके यासाठी शेतकरी ग्राहकाने विम्याच्या रकमेच्या २% रक्कम (सम इन्शुरन्स चे २%,) ही शेतकरी राजाने भरली पाहिजे.
कर्जदार आणि बिगर कर्जदार शेतकर्‍यांसाठी प्रति हेक्टर विम्याची रक्कम जिल्हास्तरीय तांत्रिक समितीने ठरविल्यानुसार समान असेल आणि SLCCCI द्वारे पूर्व-घोषित केली जाते.
वैयक्तिक शेतकर्‍यासाठी विम्याची रक्कम ही शेतकर्‍याने विम्यासाठी प्रस्तावित केलेल्या अधिसूचित पिकाच्या क्षेत्रफळाने गुणाकार केलेल्या प्रति हेक्टर प्रमाणे असते.
पाण्याचे सिंचन असलेल्या आणि सिंचन नसलेल्या क्षेत्रासाठी विम्याची रक्कम वेगळी असते.

सर्व अन्नधान्य आणि तेलबिया पिके यांना हा इन्शुरन्स साठी एकूण विम्याच्या रकमे पैकी
1.5% हप्ता असतो.
बागायत क्षेत्रास हप्ता हा 5.0% असतो.
आपण कोणत्याही विमा कंपनीकडून पीक विमा घेतला असेल तर आपण त्यांना नुकसान भरपाई मागू शकता. मग ती कंपनी सरकारी असू की खासगी असुदेत.
पीक नुकसानास कारणीभूत ठरणारी खालील कारणे यात समाविष्ट असतात.
स्थायी पिके, अधिसूचित क्षेत्राच्या आधारावर
(i) नैसर्गिक आग आणि वीज
(ii) वादळ, गारपीट, चक्रीवादळ, टायफून, टेम्पेस्ट, यांसारख्या गैर-प्रतिबंधित जोखमींमुळे होणारे उत्पन्न नुकसान भरून काढण्यासाठी सर्वसमावेशक जोखीम विमा प्रदान केला जातो.
(iii) पूर, पूर आणि भूस्खलन
(iv) दुष्काळ,
(v) कीटक/रोग इ.

नुकतीच पेरणी केल्यावर, पेरणी/लागवड करण्याचा इरादा असलेले आणि त्यासाठी खर्च केलेले, परंतु प्रतिकूल हवामानामुळे पेरणे/लावणी करण्यापासून रोखले जाते अशा परिस्थितीत, विम्याच्या रकमेच्या कमाल २५% पर्यंत नुकसानभरपाई दाव्यांसाठी पात्र असते.
पीक कापणीनंतर चक्रीवादळ / चक्रीवादळाच्या विशिष्ट संकटांविरूद्ध, कापणीनंतर शेतात सुकविण्यासाठी “कट अँड स्प्रेड” स्थितीत ठेवलेल्या पिकांसाठी कापणीपासून जास्तीत जास्त 14 दिवसांच्या कालावधीपर्यंत विमा कव्हरेज मिळते.
देशभरात पाऊस, अवकाळी पाऊस आला असता पण नुकसान भरपाई मिळते.
खालील धोक्यांमुळे उद्भवणारे जोखीम आणि नुकसान विमा पॉलिसी मधून वगळण्यात आली आहेत
१)युद्ध
२)नातेवाईक लोकांनी दिलेले धोके,
३)आण्विक जोखीम,
४) दंगली,
५)दुर्भावनापूर्ण नुकसान,
६)चोरी, शत्रुत्वाची कृती, ७) पाळीव आणि/किंवा वन्य प्राण्यांनी चरणे आणि/किंवा नष्ट करणे,
८) कापणी केलेले पीक मळणीपूर्वी एका ठिकाणी बांधले आणि ढीग केले जे टाळता येण्याजोगे होते त्याबाबतीत विमा संरक्षण मिळत नाही.

तरी सर्व शेतकरी वर्गाने आपले हक्काचे विमा संरक्षण चे पैसे विमा कंपनी कडून आवश्यक मिळवा.
आपणास काहीही मार्गदर्शन हवे असेल तर अखिल भारतीय ग्राहक पंचायतशी अवश्य संपर्क करावा.
आमची वेबसाईट : www.abgpindia.com
अखिल भारतीय ग्राहक पंचायत ६३४, सदाशिव पेठ, पुणे ४११०३०.
मोफत मार्गदर्शन हेतू संपर्क करा: दर सोमवार, बुधवार, शुक्रवार सायंकाळी ६ ते ७.३०
विजय सागर 9422502315
श्री विलास लेले 9823132172
सौ अंजली देशमुख 9823135803
श्रीमती विजया वाघ 9075132920
श्री रवींद्र वाटवे  9422383785
श्रीमती राजश्री दीक्षित 9422318909
श्री रवींद्र सिन्हा, बाणेर 7774001188
श्री विश्वास चव्हाण,धानोरी 7769978484
श्री अरुण नायर,विश्रांतवाडी 9890652675

*ठाणे*- श्रीमती स्मिता जामदार 9819438286,
श्री दिपक सावंत 9833398012
*डोंबिवली* श्री राजेंद्र बंडगर 9975712153
*मध्य महाराष्ट्र प्रांत* श्री बाळासाहेब आवटी 9890585384
*नागपूर*: श्री विलास ठोसर 7757009977
*औरंगाबाद/देवगिरी प्रांत* : डॉक्टर विलास मोरे 8180052500
*कोकण प्रांत:* श्री विजय भागवत 9404156329

Column Jago Grahak Jago Crop Insurance by Vijay Sagar