इंडिया दर्पण ऑनलाईन डेस्क
केंद्रीय अन्वेषण विभागाने (सीबीआय) गुरुवारी अनिल अंबानी यांच्या ग्रुप कंपन्या, आरसीएफएल आणि आरएचएफएल यांच्यातील फसव्या व्यवहारांशी संबंधित दोन प्रकरणांमध्ये आरोपपत्र दाखल केले. एकीकडे येस बँक आणि येस बँकेचे तत्कालीन व्यवस्थापकीय संचालक आणि सीईओ राणा कपूर यांच्या पत्नी श्रीमती बिंदू कपूर आणि मुली श्रीमती राधा कपूर आणि रोशनी कपूर यांच्या मालकीच्या कंपन्या.
अनिल अंबानी हे एडीए ग्रुपचे अध्यक्ष होते. ते आरसीएफएल आणि आरएचएफएलची होल्डिंग कंपनी रिलायन्स कॅपिटल लिमिटेडचे संचालक देखील होते. २०२२ मध्ये येस बँकेचे मुख्य दक्षता अधिकारी यांनी दाखल केलेल्या तक्रारीवरून येस बँक आणि मेसर्स रिलायन्स कमर्शियल फायनान्स लिमिटेड (आरसीएफएल), मेसर्स रिलायन्स होम फायनान्स लिमिटेड (आरएचएफएल) चे तत्कालीन व्यवस्थापकीय संचालक आणि सीईओ राणा कपूर आणि इतरांविरुद्ध दोन फौजदारी खटले दाखल करण्यात आले होते.
तपासात असे दिसून आले आहे की २०१७ मध्ये केअर रेटिंग्जने बिघडत्या आर्थिक स्थिती आणि प्रतिकूल बाजार मूल्यांकनाच्या पार्श्वभूमीवर एडीए ग्रुप फायनान्शियल कंपन्यांवर “निरीक्षणाखाली” ठेवले असले तरी, राणा कपूर यांच्या मंजुरीवर येस बँकेने मेसर्स आरसीएफएलच्या नॉन-कन्व्हर्टेबल डिबेंचर्स आणि कमर्शियल डेट्समध्ये सुमारे २०४५ कोटी रुपये आणि आरएचएफएलच्या नॉन-कन्व्हर्टेबल डिबेंचर्स आणि कमर्शियल पेपर्समध्ये २९६५ कोटी रुपये गुंतवले. अशाप्रकारे, येस बँकेने मेसर्स आरसीएफएल आणि मेसर्स आरएचएफएलमध्ये गुंतवलेले निधी नंतर अनेक स्तरांमधून पळवले गेले, जे सार्वजनिक पैशाचे पद्धतशीरपणे वळण दर्शवते.
तपासात राणा कपूर आणि अनिल अंबानी यांच्यातील कट रचल्याचे उघड झाले आहे. राणा कपूर यांनी आपल्या अधिकृत पदाचा गैरवापर करून येस बँक लिमिटेडचा मोठा सार्वजनिक निधी आर्थिकदृष्ट्या अडचणीत असलेल्या एडीए ग्रुप कंपन्यांमध्ये वळवला, तर एडीए ग्रुपने राणा कपूर यांच्या कुटुंबाच्या नियंत्रणाखाली असलेल्या संस्थांना सवलतीच्या दरात कर्जे आणि गुंतवणूक मंजूर करून आणि सुलभ करून त्याचा बदला घेतला.
एडीए ग्रुपचे तत्कालीन अध्यक्ष अनिल अंबानी यांनी राणा कपूर यांच्या तोट्यात असलेल्या कुटुंब संस्थांना म्हणजेच श्रीमती बिंदू कपूर (पत्नी), श्रीमती राधा कपूर आणि श्रीमती रोशनी कपूर (मुली) यांच्या मालकीच्या असलेल्या मेसर्स आरसीएफएल आणि मेसर्स आरएचएफएलकडून सवलतीच्या दरात कर्ज सुविधा मंजूर करून घेतल्या.
या फसव्या व्यवस्थेमुळे येस बँकेचे (२७९६.७७ कोटी रुपयांचे) मोठे नुकसान झाले आणि मेसर्स आरसीएफएल, मेसर्स आरएचएफएल आणि एडीए ग्रुपच्या इतर कंपन्या तसेच राणा कपूर यांच्या कुटुंबाच्या मालकीच्या कंपन्यांना बेकायदेशीर नफा झाला.
याव्यतिरिक्त, अनिल अंबानी यांच्या सूचनेनुसार रिलायन्स निप्पॉन म्युच्युअल फंड्सने (रिलायन्स कॅपिटल लिमिटेडची दुसरी उपकंपनी) रु. गुंतवणूक केली. २०१७-१८ मध्ये राणा कपूर कुटुंबाच्या मालकीची दुसरी कंपनी असलेल्या मेसर्स मॉर्गन क्रेडिट्स प्रायव्हेट लिमिटेडच्या नॉन-कन्व्हर्टेबल डिबेंचर्समध्ये ११६० कोटी रुपये गुंतवले.
रिलायन्स निप्पॉन म्युच्युअल फंड्सने येस बँकेकडून २४९.८० कोटी रुपयांचे एडीए ग्रुप डिबेंचर्स देखील खरेदी केले. याव्यतिरिक्त, रिलायन्स निप्पॉन म्युच्युअल फंड्सने येस बँकेच्या असुरक्षित कर्ज साधनांमध्ये (एटी१ बाँड्स) १७५० कोटी रुपये गुंतवले. या उच्च जोखीम/उच्च बक्षीस बाँड्सची कोणतीही निश्चित परिपक्वता तारीख नव्हती आणि संकटाच्या बाबतीत ते इक्विटीमध्ये रूपांतरित केले जाऊ शकतात किंवा पूर्णपणे राइट ऑफ केले जाऊ शकतात. हे लक्षात ठेवले पाहिजे की लिक्विडेशनच्या बाबतीत एटी१ बाँड्स इतर कर्जांपेक्षा सर्वात कमी क्रमांकावर असतात.
अशाप्रकारे तपासात राणा कपूर, अनिल अंबानी, श्रीमती बिंदू कपूर, श्रीमती राधा कपूर, श्रीमती रोशनी कपूर, मेसर्स आरसीएफएल, मेसर्स आरएचएफएल (आता मेसर्स ऑथम इन्व्हेस्टमेंट अँड इन्फ्रास्ट्रक्चर लिमिटेड), मेसर्स आरएबी एंटरप्रायझेस प्रायव्हेट लिमिटेड, मेसर्स इमॅजिन इस्टेट प्रायव्हेट लिमिटेड, मेसर्स ब्लिस हाऊस प्रायव्हेट लिमिटेड, मेसर्स इमॅजिन हॅबिटॅट प्रायव्हेट लिमिटेड, मेसर्स इमॅजिन रेसिडेन्स प्रायव्हेट लिमिटेड आणि मेसर्स मॉर्गन क्रेडिट्स प्रायव्हेट लिमिटेड यांच्यात पीसी अॅक्ट आणि आयपीसीच्या कलमांखाली कट रचल्याचे उघड झाले. सीबीआयने आज मुंबईतील सक्षम न्यायालयात त्यानुसार फील्ड चार्जशीट दाखल केले आहे.
