मनीष कुलकर्णी, इंडिया दर्पण वृत्तसेवा
कोरोना संकटामुळे झालेले नुकसान भरून काढण्यासाठी प्रयत्न करणाऱ्या विमान कंपन्यांना वाढत्या इंधन दराचा फटका बसला आहे. बुधवारी विमान इंधनाच्या किमती १८ टक्क्यांनी वाढल्या आहेत. त्यामुळे कंपन्या प्रमुख मार्गावरील भाडे १५ टक्क्यांपर्यंत वाढविण्याच्या तयारीत आहेत.
या वर्षीच्या सुरुवातीला विमान इंधनाचे दर सहाव्यांदा वाढले आहेत. इंधनाच्या किमती १.१० लाख रुपये प्रति किलोमीटर इतक्या वाढल्या आहेत. आंतरराष्ट्रीय तेल बाजारात नुकत्याच झालेल्या उलाढालींमुळे तेल वितरण कंपन्यांकडून चालवल्या जाणाऱ्या जेट इंधनाच्या किमती वाढल्यामुळे किमती प्रथमच एक लाख रुपये प्रति किमी हून अधिक झाल्या आहेत. या वर्षाच्या सुरुवातीपासूनच एटीएफच्या किमतीत सतत वाढ होत आहे.
एक जानेवारीपासून सुरू झालेल्या इंधन दरवाढीत एटीएफच्या किमतीत ३६,६४३.८८ किलोमीटर किंवा जवळपास ५० टक्क्यांची वाढ झाली आहे. विमान क्षेत्रातील तज्ज्ञांच्या माहितीनुसार, महागड्या इंधनामुळे विमान कंपन्या हवाई नागरी उड्डाण मंत्रालयाकडे महामारी काळात सरकारतर्फे हवाई प्रवासावर लावण्यात आलेला कॅप वाढविण्याची विनंती करण्याची शक्यता आहे.
विमान कंपनी इंडिगोचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी रनजॉय दत्ता म्हणाले, की विमान इंधनाच्या किमतीतील वाढीने कंपनीवर विपरीत परिणाम झाला आहे. एटीएफ जीएसटीअंतर्गत आणण्यासाठी आम्ही सरकारसोबत चर्चा करत आहोत. एटीएफ जीएसटीअंतर्गत आणल्यास विमान कंपन्यांसह प्रवाशांनाही दिलासा मिळण्याची शक्यता आहे, असे तज्ज्ञांचे मत आहे.
विमान इंधनांच्या किमती एका वर्षात ८६ टक्क्यांनी वाढल्या आहेत. यापूर्वी विमान इंधनाचे दर विक्रमी पातळीवर ऑगस्ट २००८ मध्ये नोंदवले गेले होते. तेव्हा कच्च्या तेलाच्या किमती १४७ डॉलर प्रतिपिंप गेल्यानंतर एटीएफचे दर ७१,०२८.२६ रुपये प्रति किलोमीटर पोहोचले होते. रशियाने युक्रेनवर हल्ला केल्यानंतर पुरवठा बाधित होण्याच्या शक्यतेमुळे आंतरराष्ट्रीय तेलाच्या किमती मार्चच्या पहिल्या आठवड्यात १४० डॉलर प्रतिपिंप इतके म्हणजेच १४ वर्षांच्या उच्चपातळीवर पोहोचले होते. गेल्या काही दिवसांमध्ये हे दर जवळपास १०० डॉलर प्रतिपिंप इतके झाले आहेत.
मागील पंधरवड्यात बेंचमार्क इंधनाचे सरासरी आंतरराष्ट्रीय मूल्याच्या आधारावर प्रत्येक महिन्याच्या १ आणि १६ तारखेला किमतीत संशोधन केले जाते. सध्याच्या नियमानुसार विमान कंपन्या प्रत्येक १५ दिवसांच्या बुकिंगनंतर प्रवासी भाड्यात वाढ करू शकतात. याचा अर्थ असा की त्या निवडक मार्गांवर जेथे लवचिकता कमी असते, प्रवासासाठी बुकिंगच्या एका पंधरवड्यानंतर केल्यानंतर भाडे महाग होऊ शकते.
याचा थेट परिणाम म्हणजे प्रवाशांच्या खिशाला झळ बसणार आहे. हवाई उद्योग क्षेत्रातील अधिकाऱ्यांच्या माहितीनुसार दिल्ली-मुंबई, दिल्ली-बंगळुरू, दिल्ली-चेन्नई, दिल्ली- हैदराबाद आणि दिल्ली-कोलकाता या मार्गांवर भाडे वाढण्याची शक्यता आहे. यामध्ये दिल्ली-मुंबई मार्गावर सर्वाधिक दर राहण्याती शक्यता आहे. सध्या दिल्ली-मुंबई मार्गावर २४००-१४००० रुपयांच्या दरम्यान भाडे आहे.
अनेक वर्षांनंतर असे दिसून येईल, की एका महिन्यापूर्वी विमान भाडे बुक केल्यानंतरही हे भाडे राजधानी एक्सप्रेस सारख्या रेल्वेच्या एसी-२ हून ३० ते ४० टक्के महाग होईल. भाडेवाढ झाल्यानंतर विमान प्रवासी पाठ फिरवतील अशी भीती विमान कंपन्यांना आहे. त्यामुळे सध्याच्या परिस्थितीत विमान कंपन्यांचे मार्ग खडतर ठरणार आहे.
