नवी दिल्ली – सूर्यमालेतील ग्रहांचे जग देखील विचित्र आहे. प्रत्येक ग्रह स्वत: मध्ये विशिष्ट आहे, परंतु बृहस्पति म्हणजेच गुरु ग्रह थोडा वेगळा आहे. हा संपूर्ण ग्रह वायूंचा समूह आहे. इंग्रजीमध्ये त्याला ‘ज्युपिटर’ म्हणून ओळखले जाते. वास्तविक रोमन सभ्यतेच्या पौराणिक देवताला ‘ज्युपिटर’ असे नाव आहे. या ग्रहाविषयी बर्‍याच रंजक गोष्टी आहेत.
या ग्रहावरील एक दिवस फक्त नऊ तास आणि ५५ मिनिटांचा आहे, तर पृथ्वीवरील दिवस २४ तासांचा आहे. पृथ्वीच्या ११.९ वर्षात गुरु ग्रह केवळ एक वर्ष पूर्ण करतो. या ग्रहावर कोणताही पृष्ठभाग नाही. प्रामुख्याने हायड्रोजनचे बनलेले आहे आणि ते नेहमी अमोनिया क्रिस्टल्सच्या ढगांनी आणि शक्यतो अमोनियम हायड्रोसल्फाइडने आच्छादलेला असतो. या ग्रहावरील सर्वात रंजक आणि रहस्यमय गोष्ट म्हणजे ‘द ग्रेट रेड स्पॉट’. वास्तविक, हे एक वादळ आहे, जे लाल स्पॉट्ससारखे दिसते. शास्त्रज्ञांचा असा विश्वास आहे की या ग्रहावर शेकडो वर्षांपासून एक वादळ सतत येत आहे आणि हे इतके मोठे आहे की पृथ्वीसारखे तीन ग्रह त्यामध्ये समाविष्ट होऊ शकतात. हे वादळ कसे आणि का चालू आहे याविषयी याक्षणी वैज्ञानिकांकडे उत्तर नाही.
या ग्रहाला सूर्यमालेचा ‘व्हॅक्यूम क्लीनर’ देखील म्हणतात. खरोखर, त्यात स्वतःची एक गुरुत्वाकर्षण शक्ती आहे, ज्याच्या मदतीने ते सौर मंडळामध्ये येणार्‍या बाह्य उल्कापिंडांना आकर्षित करते. जर ते नसते तर उल्कापिंड पृथ्वी किंवा इतर ग्रहांवर थेट आदळले असते.
