नवी दिल्ली – यंदा अमेरिकेच्या अध्यक्षीय निवडणुकीत डेमोक्रेटिक उमेदवार जो बायडेन यांनी रिपब्लिकन पक्षाचे उमेदवार डोनाल्ड ट्रम्प यांना पराभूत करून निवडणूक जिंकली असली तरी त्यांची आव्हाने येथे संपत नाहीत. आता त्यांना वास्तविक आव्हानांना सामोरे जावे लागत आहे. या ताज्या परिस्थितीवरही भारताचे लक्ष असून काश्मीर आणि मानवाधिकार प्रश्नावर चिंता व्यक्त होत आहे.
काश्मीर आणि मानवाधिकार मुद्द्यांबाबत अमेरिकन राष्ट्राध्यक्ष जो बायडेन आणि कमला हॅरिस यांचे काय मत आहे, हे पाहणे आता महत्त्वाचे ठरणार आहे. या विजयाचा भारत-अमेरिका संबंधांवर याचा परिणाम होईल काय? काश्मीर आणि मानवाधिकार प्रश्नावर बिडेन-हॅरिसची काय भूमिका असेल याचा विचार करण्यात येत आहे.
कमला हॅरिस या भारत आणि अमेरिका यांच्यातील सुदृढ संबंधासाठी उत्सुक असल्याचे सांगण्यात येते. भारताने कलम 37O मध्ये सुधारणा केल्यावर ट्रम्प प्रशासन गप्प राहिले असले तरी कमला हॅरिस यांच्या वक्तव्यामुळे भारताची गैरसोय झाली होती. कारण हॅरिस यांनी भारताचा निषेध केला होता.
29 ऑक्टोबर 2019 रोजी हॅरिस म्हणाल्या होत्या की, काश्मिरी जगातील एकटे नसल्याचे आम्हाला स्मरण करून द्यायचे आहे. तसेच आम्ही परिस्थितीवर लक्ष ठेवून आहोत. जर परिस्थिती बदलली तर त्यात हस्तक्षेप करण्याची आवश्यकता असेल. त्यावेळी भारताने म्हटले होते की, ही भारताची अंतर्गत बाब आहे, परंतु आता हे निश्चितपणे लक्षात येईल की, बायडेन प्रशासन भारताची खरी चिंता समजून घेण्यासाठी तयार आहे की नाही. याबाबत प्रो. पंत म्हणाले की, गेल्या दोन दशकांत भारत-अमेरिका संबंधांना जवळीक मिळाली आहे.
दोन्ही देशांमधील नजीकता वाढली आहे. ते म्हणाले की, सत्ता बदलण्यावर दोन्ही देशांमधील संबंध फारसा परिणाम होणार नाहीत. तसेच दोन्ही देशांमधील मतभेद बर्‍याच मुद्द्यांवरून येऊ शकतात आणि यापुढेही राहतील, परंतु यामुळे भारतीय हितसंबंधांवर विपरित परिणाम होणार नाही.
दोन्ही देशांमधील मतभेद दूर करण्यासाठी एक उत्कृष्ट यंत्रणा आहे. यापूर्वीही डेमोक्रॅटिक पक्षाने काश्मीरबाबत प्रश्न उपस्थित केले आहेत, परंतु दोन्ही देशांमधील नात्यावर त्याचा परिणाम झालेला नाही, असे पंत यांनी प्रतिपादन केले.
