मेरठ (उत्तर प्रदेश) – येथून जवळच असलेल्या सिसौला गावात कुठल्याही रस्त्यावर फेरफटका मारा, आपणास एक खास व वेगळे दृश्य दिसेल. ते म्हणजे गावांत घराघरांमध्ये फुटबॉल तयार करण्याचे काम सुरू आहे. बोटांनी कलाकुसर करीत संपूर्ण फुटबॉल बनवण्यासाठी हे लोक लेदरचे 32 तुकडे जोडतात. येथे सुमारे 1500 कुटुंबे फुटबॉल बनवतात. गावकऱ्यांच्या या कौशल्यामुळे आता हे ‘खेल गाव’ म्हणूनही ओळखले जाऊ लागले आहे.
या गावातील बहुतेक कुटुंबे फुटबॉल बनवण्याच्या मोठ्या आणि छोट्या कामात गुंतलेली असतात. फुटबॉल बनविण्याच्या सामानाची किंमत 15 रुपये आहे. अशा परिस्थितीत पुरुषांसह महिलाही घरकामाचा सामना करुन फुटबॉल शिवतात. लॉकडाऊन सुरू असतानाही येथे कामाची कमतरता नव्हती. येथील तरुण छोट्या नोकरीसाठी गाव सोडत नाहीत, ते येथेच फुटबॉलच्या कामात गुंततात.
काही फुटबॉल बनवण्याचे एक छोटेखानी युनिट सुरू करतात, तर काही कारागीर म्हणून काम करतात. येथे प्रत्येक हातासाठी काम आहे. दीपक नामक एक तरुण म्हणला की, खेड्यातील तरूणांना जर काम करून पैसे मिळवण्याचे स्त्रोत सापडले तर मग यापेक्षा चांगले काहीही असू शकत नाही. नोकरी करुन पैसे कमविण्या ऐवजी तेथे बसून मी फुटबॉल बनवून पैसे कमवतो. आता हे माझे काम आहे, त्यामुळे मी तेथे जणु मालक आहे. तसेच माझ्याप्रमाणेच इतर लोकही या विचारांचे आहेत.
गावातील सर्वात मोठे फुटबॉल उत्पादक कपिल कुमार म्हणतात की, आज आमचे गाव फुटबॉलमुळे आत्मनिर्भर झाले आहे. याला हेच कारण आहे की, लॉकडाउनमध्येही, जेव्हा लोक इतर ठिकाणी रोजीरोटीसाठी बाहेर जाण्यास घाबरत होते, मात्र सर्वांनी मिळून त्या संकटावर विजय मिळविला. अनलॉक केल्यानंतरही, गावात कोणीही आतापर्यंत एक दिवस रिकामा बसलेला नाही.
या गावचे रहिवासी शेर खान म्हणाले की, सुमारे चार दशकांपूर्वी हे गाव इतर गावांसारखेच होते. त्याचवेळी फुटबॉल शिवणे कसे हे शिकण्यासाठी धनिराम हा कारागीर मेरठहून आला आणि त्याने येथे काम सुरू केले. कमाई करण्याचा एक चांगला मार्ग पाहून, काही वर्षांत आणखी बरेच ग्रामस्थ काम करु लागले. पाच-सहा वर्षात संपूर्ण गाव या कामात स्वयंपूर्ण झाले आहे. खेड्यातील 1785 कुटुंबांपैकी 1503 कुटुंबे आता लहान-मोठ्या फुटबॉल कार्यात सामील आहेत. शहरातून कच्चा माल आणणे, त्याचे कटिंग, शिवणकाम, परिष्करण करण्याचे काम येथे केले जाते. सिसौलामध्ये तयार केलेला फुटबॉल आज देशातील सर्व मोठ्या बाजारात विकला जातो.
