कोरोना आणि सोशल मिडिया
कोरोना हे वैश्विक संकट आहे. या काळातच सोशल मिडियाही अतिशय अॅक्टिव्ह झाला आहे. घराघरात असलेल्या नागरिकांना सोशल मिडीया वापराशिवाय अन्य पर्याय नव्हता आणि नाही. व्यक्त होण्याचे हे माध्यम आहे. याच सोशल मिडियाने अनेकांना व्यवसाय व प्रसिद्धीची मोठी संधीही निर्माण केली आहे…
हेग, नेदरलॅंड
आपण नेहमीच सोशल मिडियाच्या नकारात्मक परिणामाबद्दल बोलतो परंतु या कोरोना साथीच्या आजारामध्ये सरकारच्या प्रोत्साहित केलेल्या सामाजिक अंतर राखण्याच्या सुरक्षित उपायांमुळे आपल्या दैनंदिन जीवनाच्या उपयोगांमध्ये सोशल मिडिया वापराची तीव्र वाढ झाली आहे. तसेच ई शिक्षण, मानसिक आरोग्य, महिला सुरक्षा, अ‍ॅप्स, ऑनलाइन व्यवसाय, नेटवर्किंग आदी अनेकविध क्षेत्रांमध्ये सुद्धा सोशल मीडियाने उंच्चांक गाठला आहे.
जवळजवळ प्रत्येक क्षेत्रात आज आपण त्याची सकारात्मक बाजू सुध्दा बघतो आहोत. सोशल मीडिया जसे की फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम, यूट्यूब, लिंक्डइन, Google+ इत्यादी. सोशल मीडिया वेबसाइट आपल्याला इतर लोकांसह उपयुक्त माहितीची देवाणघेवाण करण्यासाठी एक विकसित असा ग्लोबल प्लॅटफॉर्म आहे. अशी अनेक क्षेत्रे आहेत जिथे लोक त्यांचा वापर व्यवसाय, शिक्षण, सल्लामसलत, नेटवर्किंग इत्यादींचा प्रचार करण्यासाठी करतात. जसे की ई शिक्षण- लॉकडाउन शाळा बंद झाल्यानंतर ई शिक्षणामुळे जगभरातील विद्यार्थ्यांसाठी शिक्षणाचे मार्ग पुन्हा सुरू झाले. केंद्रीय माध्यमिक शिक्षण मंडळाने (सीबीएसई) डीआयडीएचएएस app वर विविध विषयांसाठी ई-सामग्री सुरू केली आहे. अनेक खासगी आणि सार्वजनिक संस्था ही पुढे आल्या आणि विद्यार्थ्यांसाठी ई शैक्षणिक अभ्यासक्रम सुरू केले.
काही महत्वाचा क्षेत्रांमध्ये सोशल मिडियाची विशिष्ट भूमिका खरच वाखाणण्याजोगी आहे. जसे की,
मानसिक आरोग्य – लॉकडाउनच्या काळामध्ये बर्‍याच लोकांना मानसिक नैराश्याच्या समस्येचा सामना करावा लागला. परंतु पुन्हा सोशल मीडियाने त्यांना प्रेरणादायक ऑनलाइन समुपदेशन सेवा, मानसिक ऑनलाइन आरोग्य कार्यक्रम आणि टेलिथेरपीमुळे दिलासा मिळाला. टेलिथेरपी म्हणजे फोन द्वारा मानसिक आरोग्यास समुपदेशन करणे. तसेच लाइव्ह व्हिडिओ कॉन्फरन्सिंगद्वारे भाषण, व्यावसायिक आणि मानसिक आरोग्य उपचार सेवांची ऑनलाइन वितरण आणि एकाच खोलीत बसण्याऐवजी विद्यार्थी आणि थेरपिस्ट थेट व्हिडिओ कॉन्फरन्सिंगद्वारे संवाद साधतात. त्यामुळे लाॅकडाउनच्या काळात मानसिक आरोग्य निरोगी राहाण्यास मदत होते.
महिलांचे सुरक्षा अ‍ॅप्स – या साथीच्या रोगात (महामारी) अनेक महिला डॉक्टर आणि आरोग्यसेवे करीता महिला कामगार कोरोना योद्धाप्रमाणे काम करतात आहे. तसेच देशातील महिलांची सुरक्षा या काळात सुनिश्चित करणे हा सुद्धा एक महत्त्वाचा मुद्दा बनला आहे. तंत्रज्ञानाच्या मदतीने स्वतःचे रक्षण करण्यासाठी मोबाइलवर फक्त एक साधे सेफ्टी अ‍ॅप्स डाऊनलोड करून आपण स्वत:चे संरक्षण करू शकता. त्वरित परिस्थितीवर उपाय म्हणून हे अ‍ॅप्स अंत्यत उपयोगाचे आहेत.
काही अ‍ॅप्स इंटरनेट कनेक्शनशिवाय देखील त्यांच्या कुटुंब, पोलिसांना आपत्कालीन सूचना मॅसेजद्वारे पाठविण्यास कार्यरत आहेत. तसेच काही अ‍ॅप्स या भौगोलिक-टॅगिंगच्या ठिकाणी सुरक्षितता किंवा असुरक्षित म्हणून सुध्दा सुरक्षा सुधारणांची माहिती देतात.
- रक्षा
- हिम्मत
- सेफ्टीपिन
- Safety महिला सुरक्षा
- स्मार्ट 24×7
- शेअर 2 सेफ्टी
- बीसेफ
ही काही महत्वाची अ‍ॅप्स आहेत. प्रत्येक महिलेने हे अ‍ॅप्स आपल्या मोबाईलवर डाऊनलोड केल्या तर त्यांना नक्कीच मदत होईल.
ऑनलाईन व्यवसाय- कोरोना साथीच्या काळामध्ये अनेक व्यवसाय बंद पडले. अनेक व्यक्ती, स्वयंसेवी संस्था या सोशल मीडियाचा वापर करून जसे की, फेसबुक, व्हॉट्सअ‍ॅप, इन्स्टाग्राम, ट्विटर इत्यादीं ऑनलाईन व्यवसाय करत आहेत. तसेच पथ विक्रेते, रोजंदारीचे कामगार, स्थलांतर करणारे कामगार, झोपडपट्टी क्षेत्रातील लोक इ लोकांसाठी सुध्दा निधी जमा करण्यास सक्षम आहेत. वेबसाइट्स, वैयक्तिक ब्लॉग्ज, सोशल मीडिया यांमुळेच लोकांकडे अद्याप ऑनलाइन व्यवसायासाठी पर्याय आहेत. साथीचा रोग सर्व जगभर पसरल्यामुळे, जगातील मोठ्या कंपन्या आणि लहान व्यवसायधारक सुद्धा त्यांच्या ब्रँड, उत्पादने आणि सेवांबद्दल संदेश पोहोचविण्यासाठी सोशल मीडियाचा प्रभावी वापर करीत आहेत.
चुकीची माहिती/बनावट बातम्या (Fake news) – विविध सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर प्रसारित होत असलेल्या बनावट बातम्या, सरकारशी संबंधित चुकीची माहिती आणि त्यांची धोरणे ओळखण्यासाठी प्रेस इन्फर्मेशन ब्युरोने (पीआयबी) एक तथ्य तपासणी युनिट तयार केले आहे. ट्विटर, फेसबुक आणि युट्यूब सारख्या प्लॅटफॉर्मवर नजर ठेवण्यासाठी बनावट असलेल्या न्यूज फ्लॅगवर नजर ठेवण्यासाठी फॅक्ट चेक युनिटच्या कर्मचार्‍यांची टीम नेमली आहे. यामुळे महामारीच्या काळात सामान्य माणसाची फसवणूक होत नाही.
लॉकडाउन दरम्यान जवळपास सर्वच जण कोविड -१९ आणि त्या संबंधित गोष्टींबद्दल माहिती मिळविण्यासाठी सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म वापरत आहेत. ” सोशल मीडिया हे माध्यम लोकांचा आवाज क्षणभरात जगभर पोहोचवतात. तसेच त्यांना सहयोग आणि कनेक्ट होण्याचा मार्ग देखिल देतात.”
