इंडिया दर्पण विशेष – भन्नाट – बी लाईव्ह

पुणे विद्यापीठातून सिविल इंजीनियरिंग ची पदवी संपादन केल्यानंतर कॅट या एम बी ए  एंट्रन्स एक्झाम मध्ये उत्तम गुण मिळवून गोवा इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट मध्ये एमबीएला प्रवेश मिळवला. व्यवस्थापनाचे धडे व्यवस्थितरीत्या गिरवल्यामुळे आयबीएम या आंतरराष्ट्रीय कंपनीमध्ये त्याला लगेच नोकरी मिळाली. सलग सहा वर्षे या कंपनीमध्ये बंगलोर येथे काम करत असताना त्याने दोन प्रमोशन्स देखील पटकावले. नोकरी जरी उत्तम असली तरी स्वतःचं काहीतरी करण्याची खुमखुमी नेहमीच समर्थच्या मनात होती. आणि या विषयी तो आपल्या अनेक मित्रांसोबत चर्चा देखील करत असे.

एमबीए ची तयारी पुण्यात करत असताना त्याला भेटलेला एक मित्र संदीप मुखर्जी हा देखील आपले व्यवस्थापनाचे शिक्षण पूर्ण करून मायक्रोसोफ्ट सारख्या बड्या कंपनी मध्ये नोकरी करत होता. याच कंपनीकडून संदीपला परदेशात देखील एका प्रोजेक्टवर काम करण्याची संधी मिळाली होती. आणि हे प्रोजेक्ट होतं इलेक्ट्रिक वेहिकल्सचं.

एकदा समर्थ आणि संदीप चर्चा करत असताना असा कुठला व्यवसाय आहे जो आपण दोघं मिळून करू शकतो असा विषय सुरू होता. तेव्हा समर्थ ने आपल्या गोवा राज्यातील पर्यटन व त्यातून उपलब्ध होणाऱ्या संधी याबद्दल संदीपशी चर्चा केली. तेव्हा समर्थ चे गोव्यातील पर्यटन क्षेत्रातील ज्ञान आणि संदीप कडे असलेले इलेक्ट्रिक व्हेईकल बद्दलचे कौशल्य या दोन्ही गोष्टी कम्बाईन करून एक भन्नाट व्यवसाय निर्माण होऊ शकतो असं दोघांच्याही लक्षात आलं.

खरं तर दोघांनी ही वयाची 36 गाठली होती. दोघांचाही विवाहदेखील झाला होता आणि या वयाला साजेशा अशा सर्वच जबाबदाऱ्या दोघांच्याही खांद्यावर होत्या. दोघेही आंतरराष्ट्रीय कंपन्यांमध्ये काम करून उत्तम पगार मिळवत होते. आणि आयुष्याच्या या टप्प्याला येऊन आपली नोकरी सोडून एखादा व्यवसाय शून्यातून निर्माण करणे म्हणजे अतिशय धाडसाचं काम होतं. आणि त्यामुळेच प्रत्येक पाऊल हे अतिशय विचारपूर्वक टाकावे लागणार होतं याची दोघांनाही कल्पना देखील होती. तरीदेखील त्यांनी हे पाऊल उचलायचं ठरवलं.

यासाठी सर्वप्रथम ते मी गोव्यात येणाऱ्या पर्यटकांसमोर सर्वच प्रश्नांचा आढावा घेण्यास सुरुवात केली. अनेक पर्यटकांशी चर्चा केल्यानंतर व त्याचे अनालिसस केल्यानंतर त्यांना काही प्रमुख मुद्दे लक्षात आले, ते असे.

गोवा हे मुख्यतः पर्यटन स्थळ असलात तरी येथे येणाऱ्या लोकांचा दृष्टिकोन हा एककल्ली असतो म्हणजे गोव्याला जायचं तिथला बीच वरील एखाद्या शर्ट मध्ये आराम करायचा मध्यपान करायचं पार्टी करायची संगीतावर बेधुंद होऊन नाचायचं आणि बीच लगतच्या रेतीवर पडून रहायचं इतकच.

गोव्यात जाणाऱ्या पर्यटकांचे स्वतःचेच एक कल्चर निर्माण झालं आहे त्यामुळे गोवा वासियांच्या संस्कृतीचा अभ्यास करणे व ते जाणून घेणं यापासून अनेकदा पर्यटक दूरच असतात.

गोव्यात फिरण्यासाठी तुम्हाला दुचाकी किंवा चारचाकी गाड्या या भाडेतत्त्वावर मिळतात आणि अनेक पर्यटक हेच पसंत करतात. यामुळे गोव्यातील प्रदूषणामध्ये मोठ्या प्रमाणात वाढ होत आहे याचा विचार होत नाहीये.

गोव्यातील पर्यटन व्यवसाया समोरील या सर्व प्रश्नांचा विचार करता त्यांना एक भन्नाट कल्पना सुचली. गोव्यात येणार्‍या पर्यटकांना खर्‍या गोव्याची व गोव्यातील संस्कृतीची आणि निसर्गाची खरी ओळख करवून देणं आणि या सोबतच पर्यावरणाचे संगोपन देखील करणं हे सर्व उद्दिष्ट एकाच व्यवसायातून साध्य करणे यासाठी त्यांनी एका प्रोजेक्टवर काम सुरू केलं.

यासाठी त्यांनी बाईक्स म्हणजे इलेक्ट्रिक बाइक्स खरेदी केल्या. सुरुवात 30 बाइक्स पासून करण्यात आली. जानेवारी 2018 मध्ये त्यांनी “बी लाइव्ह” या नावाने आपल्या पहिल्या “इ टुरिझम” कंपनीची स्थापना केली. ह्या कंपनीद्वारे त्यांनी सुरुवातीला गोव्यात प्रमुख पाच ई बाइक टूर्स देण्यास सुरुवात केली. ह्यात पर्यटकांनी सहसा न पहिल्या गोव्याच्या भागांची निवड त्यांनी केली. ज्या वेगवेगळ्या टूर्स मध्ये काही टूल्स केवळ निसर्ग पर्यटनासाठी काही संस्कृती जाणून घेण्यासाठी तर काही टूर्स केवळ खवय्यांसाठी खाद्यसंस्कृतीवर आधारित अशा डिझाइन करण्यात आल्या. प्रत्येक टूर ही साधारण दोन ते तीन तासांपर्यंत असते. जे टू वर मच्छी पर्यटकांना इलेक्ट्रिक बाइक देण्यात येतात या इलेक्ट्रिक बाइक चे डिझाईन एका विशिष्ट पद्धतीने तयार करून घेण्यात आले आहे ज्यामुळे या बाईक चा वापर इलेक्ट्रिक मोटर वर देखील होतो व पेडल करून सायकल सारखा देखील या वापरता येतात. गोव्यातील एका टूरचे प्रवास भाडे साधारण 1500 ते 2000 रुपये इतके प्रतिव्यक्ती ठेवण्यात आले आहे.

अतिशय कमी कालावधी मध्ये पर्यटकांच्या पसंतीस या टूर खऱ्या उतरू लागल्या आणि त्यामुळे अतिशय झपाट्याने यांची मागणी वाढू लागली. पुढील सहा महिन्यातच केवळ गोवा राज्यासाठी त्यांनी आणखीन 70 बाइक्स खरेदी केल्या असा एकूण शंभर इलेक्ट्रिक बाईक्स चा ताफा त्यांच्याकडे तयार झाला. प्रत्येक टूर मध्ये एक गाईड नेमण्यात येतो व हा गाईड प्रत्येक ठिकाणची इत्थंभूत माहिती पर्यटकांना करून देत असतो यामुळे केवळ मनोरंजन न राहता त्या सोबत विविध भागांची संपूर्ण माहिती व तेथील इतिहास हा देखील पर्यटकांना उत्तम प्रकारे कळतो.

हा व्यवसाय सुरू करताना केवळ बाईक खरेदी करणे हाच भाग सोपा होता त्यानंतरच खरे तर अडचणींना सुरुवात झाली. बाईक्स वरती टूर आयोजित करणे ही कल्पना जरी सरळ आणि सोपी वाटत असली तरी त्या टूरमध्ये तुम्हाला पर्यटकांना वेगवेगळ्या भागांमध्ये घेऊन जाणे तेथील विविध व्यवसायिकांची ओळख करून देणे तेथील लोकांकडून सगळे माहिती त्यांच्या भाषेत बोलावून घेणे या सर्व गोष्टींसाठी स्थानिक लोकांना तयार करणं महत्त्वाचं होतं. मात्र हे दोघे येऊन आपल्या व्यवसायावर गदा आणतील की काय या भीतीमुळे सुरुवातीला त्यांना माहिती देण्यास कोणी तयार होई ना.

यामुळे त्यांचा प्रोजेक्ट मध्ये अडकला होता परंतु इथे त्यांना मदत झाली ती म्हणजे समर्थच्या आई-वडिलांची. मूळचे गोव्यातलेच असल्यामुळे तेथील भाषा व लोक यांच्याशी त्यांचा चांगला परिचय होता आणि त्यामुळे स्थानिक लोकांना समजावून सांगणे त्यांच्याकडून या व्यवसायासाठी होकार मिळवणे यामध्ये समर्थाच्या आई वडिलांचे फार मोठे योगदान आहे असे ते दोघेही कबूल करतात.

या व्यवसायासाठी लागणारे भांडवल म्हणून समर्थ आणि संधी या दोघांनी दहा लाख रुपये स्वतः उपलब्ध केले होते. पण जसा व्यवसाय वाढू लागला तशी त्यांची आर्थिक गरज देखील वाढू लागली आणि त्यामुळे व्यवसायाच्या प्रगतीसाठी त्यांनी गोव्यातील काही गुंतवणूकदारांकडून सुमारे 75 लाख रुपये उभे केले. अवघ्या एका वर्षामध्ये त्यांनी संपूर्ण गोव्यामध्ये आपला व्यवसाय अतिशय उत्तम पणे प्रस्थापित केला. आता वेळ आली होती की आपले कार्यक्षेत्र पसरवण्याची.

पर्यटनासाठी भारतातील गोव्यात संकट अनेक प्रदेश प्रसिद्ध आहेत त्या सर्व चिमणी त्यांनी आपली हीच सुविधा पुरविण्याचा निर्णय घेतला. गोवा सोबतच त्यांनी आता नजीकच असलेल्या कर्नाटकामध्ये त्यापुढे तमिळनाडू होते आपले पाय रोवण्यास सुरुवात केली. बिझनेस मोडेल तेच, इलेक्ट्रिक बाइकवर  लोकांना अपरिचित असलेले पर्यटन स्थळे दाखवणे व तेथील स्थानिक गाईड्स कडून त्यांना योग्य ती माहिती पुरविणे. अवघ्या दोन वर्षांमध्ये या दोघांचा हा व्यवसाय तब्बल नऊ राज्यांमध्ये पोहोचला. त्यात सर्वप्रथम गोवा कर्नाटक तमिळनाडू गुजरात उत्तराखंड केरळ पुद्दुचेरी राजस्थान मध्य प्रदेश या राज्यांमध्ये हा व्यवसाय पोहोचला आहे.

सप्टेंबर 2019 मध्ये मुंबईतील एंजल इन्वेस्ट कडून या कंपनीमध्ये एक दशलक्ष डॉलर्स म्हणजे सुमारे 80 कोटी रुपयांपर्यंतची गुंतवणूक करण्यात आली आहे. पर्यटनात या वाढत्या लोकप्रियता सोबतच बी लाईव्ह यांची देखील लोकप्रियता तितक्याच झपाट्याने वाढत आहे. जागतिक महाभारी मुळे 2020 साल जरी शांततेत गेलं असलं तरी त्यांची आपला व्यवसाय इतर राज्यांमध्ये देखील पसरविण्याची तयारी आहे व नजीकच्या काळात ते तसे करतीलही. पर्यटन स्थळे जागतिक महामारी मुळे जरी बंद होती तरी या काळात त्यांनी आपल्या व्यवसायाचा एक दुसरा आयाम देखील शोधून काढला आहे आणि तो म्हणजे आपल्या वेबसाईट व ॲप वरून इलेक्ट्रिक बाइक्स सायकल्स विक्रीचा. सायकल्स व एलेक्ट्रिक बाईक्स यांच्या चाहत्यांसाठी अतिशय नावीन्यपूर्ण डिझाईन असलेले विविध मॉडेल्सच्या सायकल व त्याच्याबद्दल पर उपलब्ध आहेत ऑनलाईन या सायकल तुम्ही तुमच्या पद्धतीने गरजेनुसार तयार करून देखील घेऊ शकता.

गोवा टुरिझम डेव्हलपमेंट कॉर्पोरेशन सोबतच अनेक राज्यांच्या  पर्यटन महामंडळाकडून  बी लाईव्ह यांना मान्यता देण्यात आली आहे. आगळी वेगळी संकल्पना असलेला समर्थ व संदीप यांचा हा व्यवसाय अतिशय कमी कालावधीमध्ये यशोशिखराकडे वाटचाल करत असताना पर्यटन व्यवसायातील काही नवे आयाम खुले करत असून सोबतच पर्यावरण संगोपनाचे देखील काम उत्तम रित्या करत आहे हे विशेष.